Đến nay, công tác quy hoạch cơ bản đã hình thành các khu công nghiệp, khu chức năng, tạo quỹ đất để phát triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ, có hệ thống kết cấu hạ tầng mới, giá trị lâu dài, góp phần hiện đại hóa hệ thống kết cấu hạ tầng trên địa bàn tỉnh. Các khu kinh tế đã thu hút được nhiều dự án đầu tư phù hợp với tiềm năng, lợi thế của tỉnh, có tác động trong việc thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, thương mại, dịch vụ, xây dựng cơ sở hạ tầng để phát triển một số ngành kinh tế mũi nhọn như nhiệt điện, cảng biển nước sâu, chế biến vật liệu xây dựng, nông lâm, thủy sản, dịch vụ vận chuyển hàng hóa, thương mại qua cửa khẩu Cha Lo, cảng biển Hòn La… Đặc biệt, có một số dự án trọng điểm mang tính động lực đang trong quá trình triển khai đầu tư, sau khi hoàn thành đi vào hoạt động sẽ tạo nguồn thu ngân sách lớn, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống của Nhân dân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong giai đoạn 2008 - 2018, các khu kinh tế đã thu hút 75 dự án đầu tư và đăng ký đầu tư với tổng số vốn đăng ký 44.985 tỷ đồng. Giá trị sản xuất công nghiệp trong Khu Kinh tế Hòn La 13.823 tỷ đồng, chiếm 43,2% giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh, trong đó giá trị hàng hóa xuất khẩu 7.113 tỷ đồng; kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Cha Lo 10,85 tỷ USD. Hàng hóa qua Cảng Hòn La và cửa khẩu Cha Lo đạt 23 triệu tấn; thu ngân sách các khu kinh tế 3.053 tỷ đồng; thu hút hơn 1.600 người làm việc trực tiếp trong nhà máy, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương thông qua các dịch vụ như bốc xếp hàng hóa, vận tải, cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhà máy trong khu kinh tế. Mức tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp, giá trị hàng hóa xuất khẩu, kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu… đạt trên 20%/năm.
Tuy nhiên, tốc độ phát triển của các khu kinh tế thời gian qua chưa đạt so với yêu cầu đặt ra; hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật hoàn thiện còn chậm. Các công trình giao thông, cấp điện, cấp nước, xử lý môi trường và hệ thống phụ trợ khác chưa được đầu tư đúng mức, thiếu đồng bộ; không có hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cho công nhân trong khu kinh tế. Thu hút đầu tư vào các khu kinh tế chưa tương xứng với những tiềm năng và lợi thế của tỉnh; dự án đầu tư vào khu kinh tế chủ yếu quy mô nhỏ, việc thu hút dự án có quy mô lớn, mang tính động lực, đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hạn chế. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất cho phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ còn vướng mắc, làm kéo dài thời gian thực hiện dự án đầu tư; lực lượng lao động còn thiếu, tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn trong các khu kinh tế còn thấp…

Để phát huy hiệu quả vai trò của các khu kinh tế trong phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2020 - 2030, tỉnh đã đề ra mục tiêu phấn đấu là tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp, dịch vụ đạt bình quân 10 - 12%/năm; đẩy mạnh thu hút đầu tư trong và ngoài nước, tập trung kêu gọi dự án có quy mô lớn, công nghệ hiện đại, thuộc các ngành công nghiệp, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp chế biến, gắn với bảo vệ môi trường và giải quyết tốt các vấn đề xã hội trong khu kinh tế, trong đó giai đoạn 2020 - 2025 thu hút khoảng 15.000 - 20.000 tỷ đồng và giai đoạn 2025 - 2030 thu hút khoảng 25.000 tỷ đồng; hàng hóa thông qua cảng Hòn La đến năm 2025 đạt 2,5 triệu tấn/năm và đến năm 2030 đạt 3,6 triệu tấn/năm; kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Cha Lo đến năm 2025 đạt 03 tỷ USD/năm và đến năm 2030 đạt 5,5 tỷ USD/năm; xuất khẩu hàng hóa trong khu kinh tế đến năm 2025 đạt 300 triệu USD/năm và đến năm 2030 đạt 500 triệu USD/năm; tạo việc làm cho người lao động đến năm 2025 khoảng 10 - 15 nghìn người và đến năm 2030 khoảng 20 - 25 nghìn lao động.

Trên cở sở mục tiêu đề ra, trong những năm tới, tỉnh xác định tiếp tục huy động mọi nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật Khu Kinh tế Hòn La, Khu Kinh tế cửa khẩu Cha Lo gắn với hành lang kinh tế Quốc lộ 12A cơ bản đồng bộ, ưu tiên đầu tư các dự án hạ tầng kỹ thuật trong hệ thống giao thông, các khu tái định cư trong Khu Kinh tế Hòn La; hệ thống đường giao thông nội bộ Khu Kinh tế cửa khẩu Cha Lo; nâng cấp tuyến đường dây cấp điện cho khu trung tâm cửa khẩu Cha Lo; xây dựng các cụm điểm thương mại, dịch vụ và khu dân cư đô thị dọc hành lang kinh tế Quốc lộ 12A; phát triển các khu chức năng, khu đô thị, khu dân cư; giải phóng mặt bằng từng bước khu chức năng, khu công nghiệp đã được quy hoạch, tạo quỹ đất sạch để xây dựng hạ tầng, cho nhà đầu tư thuê...

Cùng với đó, các cấp, các ngành và địa phương liên quan sẽ triển khai đồng bộ giải pháp cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh; nghiên cứu ban hành chính sách đặc thù với khu kinh tế trên địa bàn tỉnh; đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư, thuế, đất đai; tăng cường xúc tiến đầu tư, trong đó tập trung kêu gọi các nhà đầu tư có năng lực, thu hút dự án có quy mô lớn, công nghệ hiện đại, ít ô nhiễm môi trường thuộc lĩnh vực công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy hải sản, sản xuất vật liệu xây dựng, công nghiệp chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, sản xuất điện năng, dịch vụ hậu cần cảng biển, vận tải hàng hóa, dịch vụ logistics, du lịch nghỉ dưỡng…

Mặt khác, các ngành, đơn vị và địa phương chú trọng xây dựng các chương trình xúc tiến đầu tư phù hợp với quy mô, tính chất của nhóm dự án cần kêu gọi đầu tư; bố trí nguồn kinh phí xúc tiến đầu tư tương xứng, đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đào tạo nguồn nhân lực công nghiệp chất lượng cao; tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, nhà đầu tư và quần chúng Nhân dân trong việc quản lý, bảo vệ môi trường; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển các khu kinh tế với đảm bảo vững chắc về quốc phòng - an ninh…

Ngoài ra, tỉnh cũng tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền, vai trò của Mặt trận và tổ chức chính trị các cấp trong đẩy mạnh phát triển Khu Kinh tế Hòn La, Khu Kinh tế cửa khẩu Cha Lo gắn với hành lang kinh tế Quốc lộ 12A nhằm xây dựng các khu kinh tế trở thành trung tâm kinh tế động lực của tỉnh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Mai Anh