1. Những điểm mới trong thông báo kết luận số 12-TB/TW

Thứ nhất, phải gắn bó chặt chẽ PCTN với phòng, chống tiêu cực, trọng tâm là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo luôn trăn trở, nhiều lần nhấn mạnh suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là nguyên nhân dẫn đến tham nhũng, do vậy, “không chỉ đấu tranh PCTN trong lĩnh vực kinh tế mà quan trọng hơn phải chống tiêu cực trong cả lĩnh vực tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; đây mới là cái gốc, cái cơ bản cần phải chống”.

Thứ hai, thực hiện nghiêm cơ chế phối hợp phát hiện, xử lý sai phạm ngay trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Cụ thể là, các cơ quan chức năng trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, thi hành án nếu phát hiện vi phạm có dấu hiệu tội phạm thì chuyển ngay hồ sơ vụ việc đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để thụ lý điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật, không chờ đến khi kết thúc quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, thi hành án mới chuyển...

Thứ ba, tăng cường kiểm soát quyền lực để PCTN, tiêu cực trong các lĩnh vực, hoạt động dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực. Tập trung vào các lĩnh vực có nhiều bức xúc, nổi cộm kéo dài, tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội như đấu thầu, đấu giá, quản lý sử dụng đất đai, tài sản công, tài chính, cổ phần hóa, thoái vốn, tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp,...

Thứ tư, nghiên cứu, đề xuất Ban Chấp hành Trung ương xem xét, quyết định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh về PCTN, tiêu cực; tạo sự đồng bộ, thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ PCTN, tiêu cực từ Trung ương đến địa phương; tạo sự chuyển biến rõ rệt hơn nữa trong phát hiện, xử lý tham nhũng ở địa phương, cơ sở; góp phần khắc phục tình trạng trên nóng, dưới lạnh trong PCTN, tiêu cực. Tại Hội nghị lần thứ 5 mới đây, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thảo luận, cho ý kiến về chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh với sự đồng thuận rất cao.

Thứ năm, quan tâm đẩy mạnh, thực hiện thực chất, hiệu quả hơn công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nhất là trong quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước, đất đai, tài nguyên, khoáng sản, vốn, tài sản nhà nước ở các doanh nghiệp; đầu tư công, dịch vụ công... Bộ Chính trị sẽ ban hành Chỉ thị chuyên đề để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực kết luận Hội nghị ổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (ảnh Đặng Phước)

2. Nội hàm các nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong bối cảnh hiện nay

Thông báo kết luận số 12-TB/TW của Bộ Chính trị đã xác định 06 nhiệm vụ trọng tâm để đẩy mạnh đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực trong bối cảnh hiện nay. Cụ thể là:

(1) Đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, xây dựng văn hoá tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng, phải tiến hành thường xuyên, liên tục để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, thực hiện mục tiêu “không muốn tham nhũng, tiêu cực”. Trong đó, chú trọng phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý, theo đúng tinh thần đảng viên phải gương mẫu hơn quần chúng, cán bộ phải gương mẫu hơn nhân viên, cán bộ giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu; hình thành ý thức trọng liêm sỉ, danh dự; tạo dư luận phê phán, lên án, tích cực đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực.

(2) Rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế, khắc phục những sơ hở, bất cập trong các văn bản pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội để bịt kín những lỗ hổng làm phát sinh tham nhũng, tiêu cực, nhất là các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực.

(3) Tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, tập trung vào những lĩnh vực, địa bàn, vị trí công tác dễ xảy ra tham nhũng, tiêu cực, nơi có nhiều tố cáo, khiếu nại, dư luận xã hội quan tâm, bức xúc; đẩy mạnh điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực. Thực hiện nghiêm cơ chế phối hợp phát hiện, xử lý sai phạm ngay trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Tạo chuyển biến rõ rệt hơn nữa trong phát hiện, xử lý tham nhũng ở địa phương, cơ sở; xử lý nghiêm những trường hợp nhũng nhiễu, vòi vĩnh, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

(4) Đẩy mạnh công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nhất là trong quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước, quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, vốn, tài sản nhà nước ở các doanh nghiệp. Đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, cải cách hành chính, đẩy mạnh xã hội hóa một số loại hình dịch vụ công. Đẩy mạnh PCTN, tiêu cực trong việc cổ phần hóa, thoái vốn, tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước; xử lý dứt điểm những tồn tại, yếu kém tại các dự án chậm tiến độ, doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả.

(5) Phát huy hơn nữa vai trò của cơ quan, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, báo chí và nhân dân trong đấu tranh PCTN, tiêu cực. Hoàn thiện cơ chế giám sát của cơ quan, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể và nhân dân đối với công tác PCTN, lãng phí, tiêu cực. Từng bước mở rộng phạm vi PCTN ra khu vực ngoài nhà nước; mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về PCTN.

(6) Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện và kinh phí phù hợp với hoạt động đặc thù của các cơ quan PCTN, tiêu cực; tăng cường kiểm soát quyền lực, PCTN, tiêu cực trong chính các cơ quan này. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác PCTN, tiêu cực có bản lĩnh vững vàng, liêm chính, trung thực, có dũng khí bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, có kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng chuyên sâu, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

3. Nhiệm vụ hoàn thiện thể chế để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới

Hoàn thiện thể chế là giải pháp quan trọng để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, bảo đảm thực hiện mục tiêu “không thể tham nhũng, tiêu cực”. Trong các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về PCTN, tiêu cực và phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực đều nhấn mạnh giải pháp xây dựng, hoàn thiện thể chế để PCTN, tiêu cực. Đối với nhiệm vụ này, Thông báo kết luận số 12-TB/TW của Bộ Chính trị yêu cầu trong thời gian tới cần phải khẩn trương rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế về kiểm soát quyền lực trong các lĩnh vực, hoạt động dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; trách nhiệm người đứng đầu, trách nhiệm giải trình, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch; các quy định và chế tài xử lý đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; cơ chế bảo vệ, khuyến khích người dân phản ánh, tố giác cán bộ, đảng viên tham nhũng, tiêu cực; cơ chế kiểm soát có hiệu quả tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý; thực hiện chế độ thanh toán không dùng tiền mặt. Khẩn trương rà soát, khắc phục những sơ hở, bất cập trong các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đấu thầu, đấu giá, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, tài chính, chứng khoán; rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, các định mức, đơn giá xây dựng và các lĩnh vực khác phù hợp với thực tiễn. Sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, Luật PCTN, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Luật Thanh tra, Luật Thực hành dân chủ ở xã, phường, thị trấn, Luật Tiếp công dân và các dự án luật khác liên quan trực tiếp đến PCTN, lãng phí, tiêu cực.

4. Việc mở rộng phạm vi phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ra khu vực ngoài nhà nước tác động đến sự phát triển của đất nước

Mở rộng phạm vi PCTN, tiêu cực ra khu vực ngoài nhà nước đã được đề cập trong Kết luận số 10-KL/TW, ngày 26/12/2016 của Bộ Chính trị. Luật PCTN năm 2018 đã dành 01 Chương riêng (Chương VI) với 05 điều quy định về hoạt động PCTN khu vực ngoài nhà nước. Thực hiện chủ trương, quy định nêu trên, tính đến hết năm 2021, các cơ quan chức năng trong cả nước đã phát hiện, xử lý 44 vụ án tham nhũng xảy ra trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước; và gần đây tiếp tục phát hiện, xử lý một số vụ tham nhũng, tiêu cực lớn như vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần tập đoàn FLC; vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh. Lần này trong Thông báo kết luận số 12-TB/TW của Bộ Chính trị yêu cầu “tiếp tục mở rộng phạm vi PCTN ra khu vực ngoài nhà nước”. Kết luận Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực ngày 27/4/2022, đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo đánh giá: “Tình trạng tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực còn nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, tinh vi hơn, có sự cấu kết, móc nối giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với các doanh nghiệp, tổ chức để trục lợi”. Vì vậy, việc mở rộng phạm vi PCTN, tiêu cực ra khu vực ngoài nhà nước sẽ tạo điều kiện để các doanh nghiệp hoạt động bình đẳng, minh bạch, lành mạnh, cạnh tranh bằng chính năng lực của doanh nghiệp, ngăn chặn sự cấu kết, móc nối giữa doanh nghiệp với những người có chức vụ, quyền hạn trong các cơ quan nhà nước; qua đó, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước.

5. Nhiệm vụ trọng tâm của việc hoàn thiện cơ chế giám sát của cơ quan, đại biểu dân cử, Mặt trận tổ quốc, đoàn thể và nhân dân đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực nhiều lần khẳng định PCTN, tiêu cực hiện nay đã trở thành “xu thế” không thể đảo ngược, trong đó có sự tham gia hưởng ứng tích cực, mạnh mẽ của nhân dân. Tổng kết công tác PCTN giai đoạn 2013-2020 đã rút ra một trong những bài học kinh nghiệm là: “Phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của cơ quan đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên, nhân dân, cơ quan truyền thông và báo chí, doanh nghiệp trong PCTN”.
Để phát huy vai trò giám sát của cơ quan, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và nhân dân trong đấu tranh PCTN, tiêu cực, Thông báo kết luận số 12-TB/TW của Bộ Chính trị yêu cầu phải hoàn thiện cơ chế giám sát theo hướng: (1) Cần quy định rõ thẩm quyền của các cơ quan giám sát và trách nhiệm của các cơ quan có liên quan trong việc thực hiện các kiến nghị của các cơ quan giám sát; (2) Cơ chế theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, giám sát, để bảo đảm cho các kiến nghị giám sát được thực hiện có hiệu quả trên thực tế. Hiện nay, thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã xây dựng dự thảo Luật Thực hành dân chủ ở cơ sở, đang tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan chức năng và nhân dân để hoàn thiện, trình Quốc hội. Các nội dung trên sẽ được nghiên cứu, lấy ý kiến để quy định phù hợp trong dự thảo Luật.

6. Các biện pháp tăng cường kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong chính các cơ quan phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Để PCTN, tiêu cực hiệu quả, trước hết phải PCTN, tiêu cực ngay trong chính các cơ quan có chức năng PCTN, tiêu cực như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực đã nhiều lần chỉ đạo. Để PCTN, tiêu cực trong các cơ quan PCTN, tiêu cực phải tăng cường kiểm soát quyền lực của các cơ quan này, trong đó tập trung vào các giải pháp: (1) Hoàn thiện thể chế về kiểm soát quyền lực; (2) Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao của những người có chức vụ, quyền hạn trong các cơ quan có chức năng PCTN, tiêu cực; (3) Xử lý nghiêm những trường hợp lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để thực hiện hành vi tham nhũng, tiêu cực; (4) Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác PCTN, tiêu cực có bản lĩnh vững vàng, liêm chính, trung thực, có dũng khí bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, có kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng chuyên sâu, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hiện nay, Bộ Chính trị đang giao Ban Nội chính Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tham mưu trình Bộ Chính trị ban hành Quy định về kiểm soát quyền lực để PCTN, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; trong công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán. Các quy định này được ban hành sẽ góp phần hoàn thiện thể chế, tăng cường kiểm soát quyền lực, phòng ngừa và là căn cứ để xử lý nghiêm hành vi tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan này.

Theo Noichinh.vn