Thời gian qua, xác định rõ tầm quan trọng của Nghị Quyết số 02- NQ/TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, UBND tỉnh đã tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy xây dựng Chương trình hành động số 11- CTr/TU ngày 05/4/2012 để tổ chức thực hiện. Theo đó, UBND tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các sở, ban ngành và địa phương thường xuyên quán triệt, tuyên truyền, phổ biến các Nghị quyết, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về định hướng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Việc tuyên truyền, quán triệt Nghị quyết 02-NQ/TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính trị, Chương trình hành động số 11-CTr/TU ngày 05/4/2012 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Quyết định số 3005/QĐ-CT ngày 04/12/2012 của UBND tỉnh về Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động số 11-CTr/TU được thực hiện dưới nhiều hình thức như quán triệt tại các hội nghị cấp tỉnh, giao các sở, ngành có liên quan phô tô tài liệu gửi về các Chi bộ, thủ trưởng các đơn vị trực thuộc để phổ biến cho cán bộ, công chức và người lao động thông qua sinh hoạt định kỳ của Chi bộ, của cơ quan và đoàn thể.

Thông qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, đã thực sự tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Tài nguyên và môi trường nói riêng và Nhân dân trên địa bàn tỉnh nói chung. Những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đối với sự phát triển nền kinh tế - xã hội của tỉnh nhà đã được nhận thức cơ bản đầy đủ, ngày càng sâu sắc, từng bước tạo chuyển biến mạnh mẽ và sâu rộng về ý thức tự giác chấp hành pháp luật, sử dụng hợp lý, tiết kiệm các nguồn tài nguyên, cùng chung tay bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh không còn tình trạng đầu tư, khai thác khoáng sản manh mún, nhỏ lẻ, kém hiệu quả gây ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, đến nay, tỉnh Quảng Bình đã xóa bỏ các cơ sở sản xuất gạch ngói thủ công theo đúng mục tiêu của chiến lược.

UBND tỉnh cũng đã tích cực phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện khoanh định khu vực có khoáng sản phân tán nhỏ lẻ và thăm dò, đánh giá trữ lượng chất lượng khoáng sản đưa vào khai thác thuộc thẩm quyền cấp phép của Bộ Tài nguyên và Môi trường có hiệu quả. Đến nay, trên địa bàn tỉnh , Bộ Tài nguyên và Môi trường đã khoanh định được 02 khu vực có khoáng sản phân tán nhỏ lẽ, cụ thể: Khu vực titan tại Bàu Dum, Bàu Sen xã Sen Thủy theo Quyết định số 1270/QĐ-BTNMT ngày 30/6/2014 với diện tích 141,0 ha và khu vực mỏ Quặng Mangan tại các xã: Kim Hóa, Thuận Hóa, Thạch Hóa, Nam Hóa theo Quyết định số 2323/QĐ-BTNMT ngày 28/9/2017 với diện tích 31,44 ha. UBND tỉnh đã phê duyệt bổ sung quy hoạch và khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2016 - 2020 để có cơ sở cấp phép theo quy định; thường xuyên quan tâm chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các sở, ngành và UBND các huyện, thị xã thành phố, UBND các xã, phường, thị trấn trong công tác bảo vệ tài nguyên, khoáng sản chưa khai thác, thông qua công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và công tác kiểm tra chấn chỉnh các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Qua đó, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 26/2015/QĐ-UBND ngày 27/7/2015 về việc ban hành Quy chế phối hợp trong công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình; Quyết định số 33/2017/QĐ-UBND ngày 30/8/2017 về việc ban hành Quy chế phối hợp liên ngành trong công tác quản lý hoạt động khai thác cát, sỏi và bảo vệ tài nguyên cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, 04 Chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khoáng sản và nhiều văn bản về tăng cường công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Mặt khác, để quản lý, bảo vệ có hiệu quả tài nguyên khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh, ngăn chặn, xử lý các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, bảo vệ môi trường, sinh thái, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn; tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản; đồng thời cụ thể hóa công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh theo đúng quy định tại Điều 16, Điều 18 Luật Khoáng sản năm 2010, Điều 13 Nghị định 203/2013/NĐ-CP ngày 28/11/2013 của Chính phủ; Điều 17, Điều 18 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ. UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Quyết định số 249/QĐ-UBND ngày 23/01/2018 về việc phê duyệt Phương án bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, nội dung phương án đã quy định rõ trách nhiệm cho các sở, ngành và chính quyền địa phương trong việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, trong đó đặc biệt quan tâm đến trách nhiệm của UBND cấp huyện, cấp xã. Sau khi phương án được phê duyệt, các sở, ngành và chính quyền địa phương đã nghiêm túc triển khai thực hiện có hiệu quả công tác bảo vệ khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Được sự quan tâm chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường, thời gian qua, công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường trên địa bàn tỉnh đã được quan tâm, chú trọng và ngày càng được tăng cường nên đã góp phần đưa công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên và môi trường đi vào nề nếp, góp phần lập lại kỷ cương pháp luật. Hàng năm, UBND tỉnh đã giao cho các sở, ngành và địa phương chủ động xây dựng kế hoạch thanh tra, trong đó có lĩnh vực khoáng sản. Ngoài hoạt động thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo thực hiện thường xuyên các cuộc kiểm tra đột xuất ngoài giờ hành chính để xử lý các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Hoạt động thanh tra được tiến hành đúng trình tự, thủ tục, thẩm quyền. Kết luận thanh tra tạo được sự đồng thuận của các cơ quan, đơn vị, địa phương và đối tượng được thanh tra. Qua công tác thanh tra, kiểm tra, đã phát hiện, xử lý nghiêm minh các sai phạm và có những kiến nghị sửa đổi, bổ sung về cơ chế, chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn. Từ năm 2012 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức và phối hợp với các sở, ban, ngành và địa phương, tiến hành 06 cuộc thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khoáng sản, 05 cuộc thanh tra trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với các huyện thành phố, 03 cuộc kiểm tra theo kế hoạch và hàng trăm cuộc kiểm tra đột xuất về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động khoáng sản của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, từ năm 2012 đến nay, trên địa bàn tỉnh còn có các cuộc thanh tra, kiểm tra, giám sát của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra chính phủ, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường, Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND tỉnh thực hiện. Qua thanh tra cho thấy hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản tại các đơn vị đã dần đi vào nề nếp, việc lập và hoàn thiện các hồ sơ trong khai thác khoáng sản đã được các đơn vị quan tâm thực hiện, các đơn vị được cấp phép khai thác đã có nhiều cố gắng trong việc đầu tư máy móc thiết bị nhằm khai thác, chế biến khoáng sản ngày một hiệu quả; công tác bảo vệ môi trường đã được các đơn vị từng bước chú trọng quan tâm, đã có những giải pháp để giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong hoạt động khai thác chế biến khoáng sản. Đa số các đơn vị đã thực hiện chương trình quan trắc giám sát chất lượng môi trường định kỳ hàng năm theo đúng quy định; công tác quản lý, sử dụng đất tại các khu vực khai thác mỏ về cơ bản đã được tuân thủ theo quy định. Công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản trên địa bàn đã đi vào nề nếp và từng bước được tăng cường.

Thời gian tới, để công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản ngày càng phát huy hiệu quả, UBND tỉnh đã kiến nghị Chính phủ giao cơ quan Tài nguyên và Môi trường thực hiện công tác lập quy hoạch khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh nhằm đảm bảo đồng bộ trong việc quy hoạch và cấp phép theo quy định Luật Khoáng sản; trình Bộ Tài nguyên và Môi trường giao Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam mở nhiệm vụ điều tra địa chất về khoáng sản bằng vốn ngân sách Nhà nước đối với các điểm khoáng sản nhỏ lẻ trên địa bàn tỉnh, nhằm phát triển nền kinh tế - xã hội của tỉnh; thăm dò tài nguyên khoáng sản vùng ven biển ở độ sâu 1.000m theo quy định của pháp luật nhằm đánh giá đầy đủ, toàn diện tiềm năng khoáng sản; quy định về tiêu chuẩn giám đốc điều hành mỏ đối với các mỏ làm vật liệu xây dựng thông thường, khai thác lộ thiên, không sử dụng vật liệu nổ theo hướng đơn giản, gọn nhẹ, phù hợp với thực tế của địa phương. Cùng với đó, UBND tỉnh cũng đề nghị Bộ Tài chính ban hành định mức chi ngân sách, phương tiện cho địa phương để thực hiện công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác theo quy định tại Điểm a Khoản 1, Điều 17 Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản; tăng cường đầu tư từ ngân sách hàng năm để điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản nhằm phát hiện nhiều loại khoáng sản phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương...

Hồng Lựu