Trong năm 2020, Ban Chỉ đạo Công tác biên giới tỉnh đã tập trung chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan phối hợp xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực biên giới, trong đó chú trọng phát triển các ngành kinh tế có lợi thế ở địa phương; chỉ đạo thực hiện chương trình phát triển sản xuất nông nghiệp, bảo vệ và phát triển rừng, Chương trình 135 và chương trình, chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, trong đó nguồn vốn thực hiện Chương trình 135 là 62.559 triệu đồng; nguồn vốn thực hiện chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc ít người và miền núi theo Quyết định 2085/QĐ-TTg là 11.451 triệu; nguồn vốn thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội dân tộc thiểu số rất ít người là 22.417 triệu đồng. Qua đó, từng bước nâng cao đời sống nhân dân, đồng thời tăng cường củng cố quốc phòng - an ninh trên địa bàn biên giới.

Bên cạnh đó, Ban Chỉ đạo Công tác biên giới tỉnh cũng đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương nghiêm túc thực hiện chỉ thị, công điện của Thủ tướng Chính phủ, Bộ, ngành Trung ương về triển khai công tác phòng, chống dịch Covid-19; khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho Nhân dân và doanh nghiệp hai bên biên giới đầu tư sản xuất, kinh doanh, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, góp phần phát triển kinh tế, bảo đảm an ninh quốc phòng trong giai đoạn bình thường mới. Năm 2020, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu ước đạt 1.239,5 triệu USD (đạt 81% so với cùng kỳ năm 2019), số thuế thu nộp ngân sách đạt 154,6 tỷ đồng.

Để góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của người dân khu vực biên giới, đặc biệt là cộng đồng người dân tộc thiểu số, UBND tỉnh đã phê duyệt các đề án phát triển sản phẩm du lịch tại khu vực biên giới, tạo điều kiện cho nhiều đơn vị triển khai có hiệu quả đề án khai thác sản phẩm du lịch tại khu vực biên giới như Khám phá thiên nhiên Hóa Sơn - hang Rục Mòn, Khám phá văn hóa cộng đồng người Arem - Macoong. Tỉnh cũng quan tâm bố trí nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương và của tỉnh để xây dựng, cải tạo nhiều công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu như: Đường giao thông, hệ thống đê, kè, điện lưới, trạm y tế, trường học, hệ thống cung cấp nước sạch… cho người dân khu vực biên giới.

Hoạt động xúc tiến thương mại hướng về thị trường miền núi, vùng sâu, vùng xa với hàng hóa sản xuất trong nước khá đa dạng, phong phú, đáp ứng đủ nhu cầu của người tiêu dùng. Cơ quan chức năng đã cấp phép và chỉ đạo tổ chức các Hội chợ thương mại tại địa bàn huyện Tuyên Hóa, Minh Hóa nhằm tạo điều kiện cho Nhân dân vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa có cơ hội mua sắm, sử dụng hàng hóa của Việt Nam sản xuất có chất lượng cao. Giai đoạn 2015 - 2020, từ nguồn vốn khuyến công địa phương đã hỗ trợ đào tạo nghề cho hơn 300 lao động khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa với tổng vốn hỗ trợ là 360 triệu đồng; hỗ trợ phát triển sản xuất cho 110 cơ sở công nghiệp với tổng mức hỗ trợ là trên 7,2 tỷ đồng. Riêng 6 tháng đầu năm 2021, UBND tỉnh đã chỉ đạo thực hiện các chương trình phát triển sản xuất nông nghiệp, bảo vệ, phát triển rừng, nguồn vốn thực hiện chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc ít người và miền núi theo Quyết định 2086/QĐ-TTg là hơn 17,6 tỷ đồng; nguồn vốn thực hiện chính sách đối với người uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số theo Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg là 514 triệu đồng; sửa chữa, làm đường giao thông được 17,6 km; nạo vét kênh mương được 6,2 km; kêu gọi đầu tư, khánh thành 07 giếng nước sạch sinh hoạt cho Nhân dân, trị giá 350 triệu đồng.

Đối với tình hình biên giới biển, năm 2020, tỉnh đã hỗ trợ trên 150 tỷ đồng cho các chủ tàu và ngư dân theo Quyết định số 48/2010/QĐ-TTg về hỗ trợ kinh phí cho các tàu khai thác hải sản trên các vùng biển xa bao gồm các chi phí về nguyên liệu, máy thông tin liên lạc, bảo hiểm tàu, thuyền viên. Thực hiện Nghị định số 67/2014/NĐ-CP, các sở, ngành phối hợp với địa phương, ngân hàng thương mại tích cực triển khai hoàn thành việc đóng mới, nâng cấp 87 tàu cá (số liệu lũy kế đến năm 2020), trong đó có 84 tàu đóng mới và 03 tàu nâng cấp, qua đó tạo nguồn lực quan trọng thúc đẩy phát triển sản xuất, khai thác thủy sản của tỉnh. Sản lượng khai thác thủy sản năm 2020 đạt khoảng 73.000 tấn; sản lượng nuôi trồng thủy hải sản đạt khoảng 13.329 tấn.

Triển khai có hiệu quả Quy hoạch Tổng thể phát triển du lịch tỉnh Quảng Bình đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025, tỉnh đã đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ triển khai các khu nghỉ dưỡng, giải trí thể thao tại điểm du lịch bãi biển Bảo Ninh, Nhật Lệ - Quang Phú, Đá Nhảy, khu dọc bờ biển từ Hải Ninh đến Hồng Thủy; tiếp tục nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm du lịch; xây dựng, phát triển điểm du lịch biển mới với chất lượng tốt, kết hợp có hiệu quả với du lịch hang động, lịch sử, tâm linh trên địa bàn tỉnh để mở rộng các tour, tuyến; hướng dẫn đơn vị hoạt động du lịch trong công tác tuyển dụng, bồi dưỡng nghiệp vụ cho người lao động để từng bước chuyên nghiệp hóa nhân lực trong ngành Du lịch, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, xây dựng hình ảnh điểm đến Quảng Bình an toàn, thân thiện, mến khách. Cùng với các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch gắn với du lịch biển được đầu tư về nội dung, đi vào chiều sâu và chuyên biệt hóa cho từng phân khúc thị trường, nhiều sản phẩm, loại hình du lịch biển không ngừng nâng cao chất lượng.

Mặt khác, tỉnh còn khuyến khích, hỗ trợ phát triển và kêu gọi nguồn vốn đầu tư của mọi thành phần kinh tế để phát triển kinh tế biển và vùng ven biển mà địa phương có lợi thế; triển khai kế hoạch dự trữ hàng hóa, nhu yếu phẩm thiết yếu phục vụ công tác phòng, chống lụt bão vùng ven biển, đảo, vùng xung yếu và huy động khẩn cấp hàng hóa dự trữ để sẵn sàng phục vụ Nhân dân trong mùa mưa bão; xây dựng, nâng cấp các khu neo đậu, tránh trú bão, hậu cần nghề cá đảm bảo neo đậu an toàn cho tàu thuyền trong mùa mưa bão, đáp ứng nhu cầu neo đậu, vận chuyển hải sản của tàu cá trên địa bàn tỉnh. Các tổ đoàn kết, tổ hợp tác, nghiệp đoàn nghề cá hợp tác giúp đỡ nhau phòng tránh thiên tai, phối hợp cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ nhau vận chuyển sản phẩm, nhiên liệu, nhu yếu phẩm để tăng thời gian bám biển, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Thực hiện Quyết định số 48/2010/QĐ-TTg ngày 13/07/2010 của Thủ tướng Chính phủ về một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ ngư dân khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng biển xa, 06 tháng đầu năm 2021, UBND tỉnh đã phê duyệt danh sách 1.024 tàu tham gia; hỗ trợ cho ngư dân tham gia khai thác hải sản trên các vùng biển xa với tổng số tiền hơn 233 tỷ đồng. Nhìn chung, các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch gắn với đảm bảo an ninh, chủ quyền biên giới biển được đầu tư về nội dung, đi vào chiều sâu và chuyên biệt hóa cho từng phân khúc thị trường; nhiều sản phẩm, loại hình du lịch biển không ngừng nâng cao chất lượng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển kinh tế - xã hội khu vực biên giới trên địa bàn tỉnh vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc, đó là: Kinh tế - xã hội vùng biên giới còn chậm phát triển; hệ thống giao thông, cơ sở hạ tầng còn thiếu; đa số người dân chưa có mô hình sản xuất kinh tế, việc làm ổn định, đời sống còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn cao; chất lượng đào tạo nguồn nhân lực còn thấp; năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ ở một số địa phương chưa đáp ứng yêu cầu. Kết cấu cơ sở hạ tầng ở khu kinh tế cửa khẩu vẫn chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội khu vực cửa khẩu nói riêng và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế nói chung. Chính sách pháp luật, quy định về thủ tục hành chính trong lĩnh vực thương mại giữa Việt Nam và Lào còn nhiều khác biệt, chưa thống nhất nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc hợp tác đầu tư, hoạt động sản xuất, thương mại của cộng đồng doanh nghiệp và khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc thực thi quản lý, điều hành về thương mại biên giới.
Để từng bước nâng cao đời sống Nhân dân và tăng cường củng cố quốc phòng - an ninh trên địa bàn biên giới, tỉnh đã đề xuất đối với Chính phủ, các Bộ, ngành một số vấn đề như tiếp tục quan tâm đầu tư hệ thống lưới điện Quốc gia khu vực biên giới đất liền; hàng năm bố trí nguồn kinh phí bảo đảm cho nhiệm vụ sửa chữa, xây mới công trình phục vụ quốc phòng - an ninh, cứu hộ cứu nạn; xây dựng tuyến đường phòng thủ biên giới; hỗ trợ kinh phí cho địa phương để đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ thương mại, nâng cấp đường giao thông cho khu vực biên giới, vùng ven biển tạo điều kiện để thu hút đầu tư, sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với đó, địa phương cũng đề nghị các Bộ, ngành liên quan tiếp tục tạo điều kiện, hỗ trợ kinh phí hàng năm cho địa phương theo chương trình, đề án để đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, tổ chức hội chợ triển lãm quốc tế, hội nghị kết nối giao thương hàng hóa, phiên chợ đưa hàng hóa nhu yếu phẩm thiết yếu lên phục vụ khu vực biên giới nhằm thúc đẩy hoạt động giao thương, trao đổi, mua bán hàng hóa phát triển thị trường vùng biên; có sự hỗ trợ kinh phí trực tiếp cho những địa bàn khó khăn, vùng sâu, vùng xa xây dựng, cải tạo và nhân rộng mô hình chợ đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại các chợ biên giới, chợ cửa khẩu của huyện giáp biên giới nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân; ban hành nhiều chính sách khuyến khích thành phần kinh tế đầu tư vào chợ dân sinh, có chế độ ưu đãi đối với doanh nghiệp, thành phần kinh tế, hộ kinh doanh; đồng thời quan tâm giới thiệu doanh nghiệp có năng lực đến đầu tư phát triển các ngành Công nghiệp mà tỉnh có lợi thế như công nghiệp điện, năng lượng tái tạo, vật liệu xây dựng…

Ngoài ra, tỉnh cũng đề nghị Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương tăng cường trang bị phương tiện, kỹ thuật cho lực lượng Biên phòng, Công an, Cảnh sát biển, Kiểm ngư, nhất là phương tiện vận tải, tuần tra, kiểm soát, cơ động lực lượng trên bộ, trên biển; phương tiện trinh sát, thông tin liên lạc để nâng cao khả năng chỉ huy, chỉ đạo tác chiến, xử trí kịp thời, có hiệu quả tình huống phức tạp, đột xuất phục vụ công tác bảo vệ chủ quyền biên giới Quốc gia.

PV Minh Huyền