Theo báo cáo của Sở Tài chính, triển khai Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ, tổng số đơn vị sự nghiệp trong toàn tỉnh là 699 đơn vị, giảm 23 đơn vị so với năm 2019, trong đó: Cấp tỉnh 113 đơn vị, giảm 07 đơn vị so với năm 2019. Trong quá trình thực hiện, UBND tỉnh đã ban hành Đề án số 981/ĐA-UBND ngày 20/6/2018 về sắp xếp, kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc khối chính quyền quản lý trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2017 - 2020. Với việc tiếp tục triển khai thực hiện đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, các đơn vị sự nghiệp công lập đã hoàn toàn tự chủ trong việc thực hiện nhiệm vụ, tự chủ về bộ máy, tự chủ về nhân sự và tài chính, do đó giảm gánh nặng công việc cho cơ quan quản lý Nhà nước, tạo quyền chủ động trong việc quản lý, điều hành của thủ trưởng đơn vị; đồng thời nâng cao trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan trong việc điều hành thực hiện nhiệm vụ cũng như tăng cường sự giám sát của cán bộ, công nhân viên trong sử dụng biên chế, kinh phí hoạt động.

Căn cứ vào quy định về chức năng, nhiệm vụ,chính sách, chế độ quy định hiện hành, nguồn kinh phí được bố trí và khoản thu tại đơn vị, các đơn vị cũng đã xây dựng Quy chế chi tiêu nội bộ để tăng cường công tác quản lý, sử dụng có hiệu quả nguồn lực, thúc đẩy phát triển hoạt động sự nghiệp, khai thác nguồn thu, tăng thu, tiết kiệm chi. Do vậy, nhiều đơn vị đã tiết kiệm chi thường xuyên, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động sự nghiệp, bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ, đồng thời tiết kiệm được kinh phí để chi thu nhập tăng thêm cho người lao động. Quy chế chi tiêu nội bộ cũng được xây dựng ngày càng chặt chẽ, hướng đến việc gắn với chất lượng, hiệu quả công việc thông qua công tác xếp loại cuối tháng, cuối năm. Điều đó đã tạo động lực thúc đẩy phát triển hoạt động của đơn vị trong việc khai thác nguồn thu, tăng thu, tiết kiệm chi phí; nâng cao tính tích cực, chủ động, năng động, sáng tạo của cán bộ trong toàn đơn vị, tạo điều kiện thực hiện mở rộng, đa dạng hóa hình thức cung cấp dịch vụ và nguồn lực thực hiện nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, phục vụ, tạo động lực phấn đấu để từng đơn vị hướng tới đảm bảo kinh phí toàn bộ, tiết kiệm phần chi từ ngân sách Nhà nước. Từ nguồn thu sự nghiệp và nguồn kinh phí tiết kiệm chi thường xuyên đã góp phần bảo đảm bù đắp nhu cầu tiền lương tăng thêm cho cán bộ, nhân viên. Các đơn vị sự nghiệp từng bước đã được tự chủ huy động vốn để đầu tư tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị, tạo điều kiện mở rộng hoạt động sự nghiệp, dịch vụ trong đơn vị.

Đối với tình hình thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính các đơn vị, cụ thể: Ở cấp tỉnh, tổng số biên chế được giao đến ngày 31/12/2020 của các đơn vị sự nghiệp (bao gồm biên chế tự trang trải) 8.739 người; tổng số lao động có mặt đến ngày 31/12/2020 của các đơn vị sự nghiệp 8.239 người; kinh phí giao tự chủ năm 2020 là 748.031 triệu đồng; thu sự nghiệp, thu dịch vụ, phí lệ phí được để lại theo quy định 789.062 triệu đồng; kinh phí huy động của viên chức trong cơ quan, vay vốn ngân hàng để đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ: 14.407 triệu đồng. Đối với cấp huyện, thành phố, thị xã, tổng số biên chế được giao đến ngày 31/12/2020 của các đơn vị sự nghiệp (bao gồm biên chế tự trang trải) 16.142 người; tổng số lao động có mặt đến ngày 31/12/2020 của các đơn vị sự nghiệp 15.866 người; kinh phí giao tự chủ năm 2020 là 1.410.825 triệu đồng; thu sự nghiệp, thu dịch vụ, phí lệ phí được để lại theo quy định 166.838 triệu đồng.

Tuy nhiên, nguồn thu của các đơn vị sự nghiệp còn thấp và không ổn định. Các hoạt động sự nghiệp, dịch vụ phụ thuộc nhiều vào nhiệm vụ theo đơn đặt hàng của Nhà nước. Đối với đơn vị sự nghiệp công do ngân sách Nhà nước đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động thì mức khoán chi thường xuyên thấp, không có nguồn thu. Kinh phí được bổ sung hàng năm từ ngân sách Nhà nước cho các đơn vị đang còn nhỏ giọt, dàn trải, chưa tập trung nên một số phương án nhằm nâng cao năng lực phục vụ đơn vị sự nghiệp của tỉnh vẫn chưa thực hiện được. Các đơn vị sự nghiệp chưa được giao quyền tự chủ đầy đủ; chưa thực sự khuyến khích đơn vị có điều kiện vươn lên tự chủ ở mức cao hơn về khoản thu, mức thu. Một bộ phận cán bộ, viên chức, người lao động chưa nhận thức đầy đủ nội dung, mục đích và yêu cầu về tự chủ tài chính, vẫn có tâm lý ỷ lại, trông chờ vào sự bao cấp của Nhà nước, ngại thay đổi, không dám động chạm đến những vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều lĩnh vực… Việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ cũng mang tính hình thức, chưa đưa ra quy định cụ thể về nội dung, mức chi hoặc việc chi trả thu nhập vẫn mang tính bình quân, chưa có giải pháp về chi trả thu nhập theo mức độ hiệu quả để hấp dẫn, thu hút người tài, người có năng lực, thực sự cũng thiếu biện pháp quản lý, tiết kiệm chi, tăng thu mà mới chỉ dừng lại ở mức là chủ trương, đường lối để phấn đấu thực hiện…

Cổ phần hóa các đơn vị sự nghiệp công lập là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm đẩy mạnh xã hội hóa việc cung cấp dịch vụ sự nghiệp công. Để tiếp tục thực hiện công tác cổ phần hóa đơn vị sự nghiệp công lập, năm 2021, Quảng Bình quyết tâm hoàn thành cổ phần hóa Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Quảng Bình, riêng đối với các đơn vị không đủ điều kiện hoặc chưa có mô hình phù hợp sẽ tiếp tục xem xét, đề ra phương án xử lý tối ưu nhất (sáp nhập, giải thể…). Cùng với việc tiếp tục đẩy mạnh tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập, giảm chi từ ngân sách Nhà nước, địa phương cũng đặt chỉ tiêu ít nhất mỗi năm chuyển đổi được 02 đơn vị từ loại hình đơn vị sự nghiệp công do ngân sách Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên sang đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, 02 đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên sang đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên.

Để hoàn thành các chỉ tiêu đề ra, tỉnh kiến nghị Bộ, ngành Trung ương tiếp tục đổi mới, sửa đổi, bổ sung chính sách, chế độ có liên quan chưa phù hợp điều kiện thực tế hiện nay; xây dựng, sửa đổi các chính sách nhằm đảm bảo thực hiện theo hướng tăng cường phân cấp và thực hiện trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao, thực chất hơn cho đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo đồng bộ cả về tổ chức thực hiện nhiệm vụ, nhân lực, tài chính trên cơ sở có tính đến đặc điểm từng loại hình đơn vị, khả năng và trình độ quản lý; đồng thời tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nguồn nhân lực cho từng địa phương…

PV Minh Huyền