Bên cạnh những kết quả đạt được, sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh còn manh mún, tính liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, cánh đồng lớn, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ (NNHC) còn hạn chế. Đặc biệt, thói quen sử dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học còn nhiều. Qua khảo sát, hiện nay, tại tỉnh đã sử dụng rộng rãi gần 100 loại phân bón vô cơ, 90 loại hoạt chất với 140 tên thương phẩm thuốc trừ sâu bệnh, nhiều loại hoạt chất với tên thương phẩm thuốc trừ cỏ và nhiều loại thuốc diệt chuột, điều hòa sinh tưởng, dẫn dụ côn trùng, thuốc trừ ốc trong trồng trọt; hóa chất xử lý môi trường trong chăn nuôi, thủy sản... Trong khi đó, tỷ lệ sử dụng phân bón hữu cơ còn thấp, ước tính bình quân 100 tấn/năm; tỷ lệ sử dụng các loại thuốc sinh học, phân bón sinh học chỉ chiếm 10-15%, tỷ lệ sử dụng chế phẩm sinh học trong xử lý môi trường, giá thể… chưa cao.

Trước tình trạng đó, trong những năm qua, địa phương đã triển khai có hiệu quả việc tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, trong đó có sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ với nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất thực phẩm an toàn, đẩy mạnh chuyển giao ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trên các đối tượng cây trồng, vật nuôi để nâng cao năng suất, sản lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng. Qua đánh giá bước đầu toàn tỉnh có 6/8 địa phương xây dựng các mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ có diện tích khoảng 2.502 ha, với 02 loại hình sản xuất là mô hình doanh nghiệp tư nhân và nhóm hộ nông dân. Doanh nghiệp tư nhân phát triển NNHC gắn với nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, áp dụng tiêu chuẩn Vietgap, GlobalGap; các trang trại, nhóm nông hộ chủ yếu sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm… từng bước đáp ứng thị trường trong và ngoài tỉnh.

Trên lĩnh vực trồng trọt, đã có một số mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ như: Hợp tác xã Nấm sạch Tuấn Linh với sản phẩm nấm ăn và nấm dược liệu, Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh nông nghiệp Mỹ Lộc Thượng với sản phẩm gạo sạch P6, mô hình liên kết sản xuất gạo hữu cơ với Tập đoàn Quế Lâm, Tinh dầu lạc Nguồn Son - Phong Nha, Tiêu Phú Quý - Bố Trạch, mô hình trồng Tỏi sạch ở xã Quảng Hòa - Ba Đồn, rau an toàn ở Cam Thủy - Lệ Thủy, sản xuất Dưa hấu tại xã Hàm Ninh - Quảng Ninh... Bên cạnh đó, tỉnh cũng có các doanh nghiệp đầu tư phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất rau, quả an toàn như Công ty TNHH Phát triển Dự án Việt Nam, Công ty An Nông, Công ty Cổ phần thực phẩm Đông Dương... Đối với lĩnh vực chăn nuôi đã có một số mô hình chăn nuôi lợn, gia cầm theo hướng hữu cơ, an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, không sử dụng chất cấm, hạn chế sử dụng kháng sinh; chăn nuôi gà trên đệm lót sinh học. Về lĩnh vực thủy sản bước đầu hình thành các mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, công nghệ cao như nuôi tôm công nghệ cao trong nhà lưới, nuôi tôm theo công nghệ sinh học, nuôi cá chình chất lượng cao thương phẩm, nuôi tôm càng xanh trong ruộng, nuôi cá lồng trên sông... Hoạt động khai thác đánh bắt thủy sản theo quy định, bảo quản sản phẩm sạch, an toàn theo hướng hữu cơ.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh chưa có tổ chức chứng nhận sản phẩm hữu cơ và cơ sở được chứng nhận có sản phẩm đạt tiêu chuẩn hữu cơ. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng nông sản hàng hóa, an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng, ngành Nông nghiệp luôn chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra đơn vị đã được chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm; thúc đẩy, khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hướng đến sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững. Cùng với đó, công tác quản lý an toàn thực phẩm đã có nhiều chuyển biến tích cực, số lượng các cơ sở đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh an toàn thực phẩm ngày càng tăng. Đến nay, toàn tỉnh có 38 cơ sở được cấp Giấy chứng nhận VietGAP, HACCP, trong đó 22 cơ sở trồng trọt, 12 cơ sở chăn nuôi và 02 cơ sở sơ chế, chế biến thủy sản, cung cấp cho thị trường 3.100 tấn sản phẩm rau, thịt, thủy sản an toàn; đồng thời tổ chức ký bản cam kết sản xuất thực phẩm an toàn cho 4.052 cơ sở, có 10 cơ sở/18 sản phẩm được chứng nhận an toàn theo chuỗi.

Để ngành Nông nghiệp phát triển nhanh và bền vững, tạo ra nông sản hàng hóa chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái, giai đoạn 2020 - 2030, các sở, ban, ngành liên quan và địa phương xây dựng các mô hình thí điểm sản xuất NNHC và từng bước nhân rộng mô hình; xây dựng cơ chế, chính sách cần thiết liên quan đến NNHC; hướng dẫn các cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản áp dụng quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn, quy chuẩn NNHC vào sản xuất nông nghiệp, đáp ứng nhu cầu thị trường; đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; bố trí nguồn lực thực hiện chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào NNHC, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản; phối hợp trình UBND tỉnh phê duyệt và quản lý đề tài, dự án khoa học và công nghệ có liên quan đến phát triển NNHC từ nguồn ngân sách Nhà nước, ứng dụng và nhân rộng kết quả đề tài, dự án nghiên cứu có hiệu quả vào sản xuất; nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp về công nghệ, thiết bị ứng dụng vào NNHC, hỗ trợ xây dựng, phát triển thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, quản lý Nhà nước về sở hữu trí tuệ.

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương xây dựng, hướng dẫn và triển khai thực hiện cơ chế, chính sách hỗ trợ các dự án khuyến công có liên quan đến nông nghiệp, nông dân và nông thôn; tham mưu thực hiện giải pháp về khoa học - công nghệ, máy móc, thiết bị, dịch vụ phát triển nông nghiệp hữu cơ; nghiên cứu giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ; tổ chức hội chợ, triển lãm sản phẩm NNHC; xúc tiến thương mại tiêu thụ và quảng bá thương hiệu sản phẩm NNHC trên địa bàn; khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh xây dựng các điểm bán hàng NNHC, tạo điều kiện cho người tiêu dùng tiếp cận nguồn thực phẩm an toàn, đảm bảo chất lượng; thực hiện quản lý Nhà nước, quản lý thị trường đối với kinh doanh sản phẩm NNHC thuộc thẩm quyền quản lý theo quy định; thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát các sản phẩm NNHC lưu thông trên thị trường; hướng dẫn quy định về thực hiện yêu cầu về sử dụng, khai thác hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học với việc phát triển vùng nông nghiệp công nghệ cao, NNHC; nghiên cứu đề xuất biện pháp thúc đẩy tái sử dụng chất thải, phế phụ phẩm hữu cơ trở thành nguyên liệu sản xuất phục vụ sản xuất nông nghiệp hữu cơ; thực hiện quản lý Nhà nước đối với sản xuất, kinh doanh dược liệu hữu cơ, mỹ phẩm hữu cơ, thực phẩm hữu cơ thuộc thẩm quyền quản lý theo quy định; kiểm tra, giám sát sản phẩm dược hữu cơ lưu thông trên thị trường theo định kỳ quy định; nghiên cứu khảo sát phát triển sản phẩm y học cổ truyền, thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ các nguyên liệu dược liệu hữu cơ; tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp về phát triển NNHC; tăng cường tuyên truyền, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm sạch, sản phẩm hữu cơ; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về phát triển NNHC; kêu gọi các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ để hỗ trợ kinh phí, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, quy trình công nghệ mới để phát triển NNHC trên địa bàn…

Song song với đó, các địa phương xác định lĩnh vực chủ lực, sản phẩm lợi thế trong sản xuất hữu cơ; rà soát quỹ đất thực hiện phân vùng trong việc xây dựng đề án, dự án phát triển NNHC; tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích hỗ trợ đầu tư phát triển NNHC; chủ trì phối hợp các sở, ngành thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển NNHC theo phân cấp ngân sách; xây dựng mô hình áp dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến, nhân rộng vào sản xuất, tạo ra sản phẩm sạch, an toàn; hình thành các chuỗi liên kết sản xuất nâng cao giá trị sản phẩm.

Tin rằng, với các biện pháp thực hiện đồng bộ đó, việc phát triển nông nghiệp hữu cơ luôn đươc quan tâm đầu tư và tiếp tục đóng vai trò quan trọng đối với ngành Nông nghiệp tỉnh nhà trong chuyển đổi sản xuất theo hướng chất lượng, giá trị, bền vững, thân thiện với môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm, góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, nâng cao thu nhập và đời sống Nhân dân trên địa bàn.

Minh Huyền