Một trong những yếu tố quan trọng để có được kết quả đó là ngành Nông nghiệp tỉnh đã tích cực đẩy mạnh chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) vào sản xuất; chú trọng nghiên cứu và ứng dụng các kết quả nghiên cứu về công nghệ sinh học, vi sinh, giống cây trồng, vật nuôi phục vụ yêu cầu nâng cao giá trị sản phẩm hàng hoá, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cơ cấu ngành kinh tế nông nghiệp; xây dựng mô hình trình diễn ứng dụng tiến bộ kỹ thuật nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, miền núi và vùng ven biển phục vụ xóa đói giảm nghèo. Công tác tư vấn và chuyển giao kỹ thuật cũng được ngành quan tâm đúng mức. Điển hình là việc chuyển giao kỹ thuật nuôi trồng các loại giống nấm ăn, nấm dược liệu cho vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh đã tạo thêm ngành nghề mới, tăng thu nhập cho bà con nông dân.

Ở lĩnh vực trồng trọt và lâm nghiệp, từ năm 2013 - 2020, toàn tỉnh đã triển khai 48 mô hình, trong đó nhiều dự án, mô hình ứng dụng tiến bộ KHCN được áp dụng vào thực tiễn sản xuất và mang lại hiệu quả thiết thực, tiêu biểu như các mô hình cây dược liệu: Sâm báo, sâm bố chính, cà gai leo, kim tiền thảo; mô hình ứng dụng và chuyển giao công nghệ nhân giống dạng dịch thể sản xuất giống nấm Linh chi và nấm, mô hình sản xuất dưa hấu an toàn theo hướng VietGAPmô hình Vườn ươm giống cây Keo lai giâm hom tại xã Phong Hóa, huyện Tuyên Hóa; mô hình trồng hoa cúc tại xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch; sản xuất Dưa hấu an toàn theo hướng VietGAP tại xã Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh; trồng thử nghiệm giống Táo 05 trên vùng cát ven biển đã qua cải tạo; trồng và chế biến, xây dựng thương hiệu tinh bột nghệ xã Mai Thủy... Đặc biệt, mô hình nhân giống lúa chất lượng cao được thực hiện liên tục qua các năm đã góp phần cung cấp giống lúa chất lượng cao cho sản xuất đại trà. Nhiều giống lúa có chất lượng cao như P6, HT1, PC6, Bắc Thơm 7, SV 181, BTE1; giống ngô cao sản gồm: DK9901, DK414, CP919, CP989, HN88; giống lạc: L14, L23, MD7; giống sắn cao sản Layoong 09, Layoong 72 và KM 21-12; giống cây ăn quả: Táo 05, cam Xã Đoài, cam Valencia, thanh long ruột đỏ, bơ 034; giống cao su: RRIM712, RRIM600, PB260, GT1 được đưa vào sản xuất… Hiện nay, đã có trên 80% diện tích lúa, 70% diện tích ngô, 40% diện tích cây ăn quả... được dùng giống mới, giúp nông dân nâng cao hiệu quả kinh tế. Công tác quản lý nâng cao chất lượng giống cây lâm nghiệp cũng được chú trọng thực hiện, nhiều giống mới có năng suất cao như keo lai các dòng: BV10, BV16, BV33, BV73, keo tai tượng nhập nội từ Úc… đã được đưa vào sản xuất.

Trên lĩnh vực chăn nuôi, ngành Nông nghiệp cũng đã triển khai 24 mô hình ứng dụng tiến bộ KHCN, trong đó nhiều mô hình đã được áp dụng và mang lại hiệu quả thiết thực. Đặc biệt, ngành đã thực hiện tốt các chương trình cải tạo nâng cao chất lượng đàn bò, nạc hóa đàn lợn… Đến nay, nhiều giống lợn nổi tiếng trên thế giới về năng suất, chất lượng thịt cao như: Landrace, Yorkshire, Pietrain, Duror… đã được đưa vào sản xuất trong tỉnh. Các giống bò chuyên thịt là Brahman trắng, Droughtmaster và BBB khi cho lai với đàn bò của địa phương thì cho con lai vừa có khả năng thích nghi tốt, vừa cho năng suất cao. Các giống gia cầm nổi trội gồm: Gà kiến, gà ri vàng rơm, Lượng Huệ, Minh Dư, Jdabaco… cũng đã đưa vào sản xuất có hiệu quả.

Bên cạnh trồng trọt và chăn nuôi, lĩnh vực thủy sản của tỉnh cũng có những bước phát triển vượt bậc. Ngành Nông nghiệp đã thực hiện 26 mô hình thủy sản. Nổi bật có mô hình nuôi cá Lăng chấm thương phẩm trên địa bàn huyện Tuyên Hóa; nuôi cua đồng thương phẩm ở huyện Minh Hóa; nuôi cá Thát lát trong ao đất; mô hình sản xuất thử nghiệm nhân tạo giống cá Diếc... Cùng với việc sản xuất các giống truyền thống thông thường, một số cơ sở đã thử nghiệm sản xuất giống các đối tượng mới như cá Đối mục (sản xuất mặn lợ), tiếp nhận công nghệ sản xuất và sinh sản nhân tạo thành công các đối tượng có giá trị như cá bỗng, cá bọp, cá lăng chấm, lươn…(sản xuất nước ngọt).

Cùng với việc thực hiện các mô hình nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, các ngành, địa phương trong tỉnh cũng đã thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp và bước đầu đã đạt kết quả tốt. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng 33 cơ sở sản xuất nông nghiệp có ứng dụng công nghệ cao ở các cấp độ khác nhau, trong đó trồng trọt có 22 cơ sở, chăn nuôi 05 cơ sở, thủy sản 04 cơ sở, lâm nghiệp 02 cơ sở. Các công nghệ chủ yếu được áp dụng là trồng cây trong nhà màng, áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước của Israel, canh tác hữu cơ; chăn nuôi trong chuồng kính có điều chỉnh nhiệt độ, áp dụng công nghệ cao trong chọn lọc và lai tạo giống… Đa số các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã thu được kết quả tốt, cho hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều lần so với sản xuất truyền thống.

Đặc biệt, việc xây dựng vườn ươm công nghệ và phát triển doanh nghiệp KHCN trong nông nghiệp được tỉnh xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng cần quyết tâm thực hiện. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh đã có 01 doanh nghiệp được công nhận doanh nghiệp công nghệ cao (Công ty Cổ phần Thanh Hương), 01 doanh nghiệp KHCN (Công ty TNHH một thành viên Giống cây trồng Quảng Bình); 38 đơn vị được chứng nhận VietGAP... Mặc dù số lượng doanh nghiệp KHCN chưa nhiều nhưng bước đầu đã góp phần đẩy mạnh phát triển nông nghiệp, nông thôn. Thông qua các hoạt động KHCN, năng lực của các doanh nghiệp đã được nâng cao, doanh nghiệp chủ động được công nghệ, tạo ra sản phẩm mới có chất lượng, giá thành cạnh tranh mang lại hiệu quả kinh tế. Bên cạnh đó, hoạt động KHCN trong doanh nghiệp cũng đã góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ KHCN có trình độ, tạo sự gắn kết giữa doanh nghiệp.

Có thể thấy, từ hoạt động nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng KHCN đã có nhiều giống cây trồng, vật nuôi có tiềm năng cho năng suất, chất lượng cao được đưa vào sản xuất; các công nghệ mới, tiên tiến có hàm lượng khoa học cao được áp dụng đã mang lại hiệu quả cho sản xuất nông nghiệp, nâng cao thu nhập và đời sống cho Nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Tuy nhiên quá trình nghiên cứu, phát triển ứng dụng KHCN nói chung và KHCN trong ngành Nông nghiệp, nông thôn tại Quảng Bình còn những hạn chế như: Quá trình phát triển, ứng dụng KHCN diễn ra còn chậm, kết quả nghiên cứu các đề tài khoa học chưa cao, khả năng ứng dụng vào trong thực tiễn sản xuất, đời sống còn thấp; đầu tư cho hoạt động KHCN chưa nhiều, việc huy động các nguồn lực xã hội vào lĩnh vực KHCN nông nghiệp, nông thôn chưa được chú trọng; cơ sở, vật chất kỹ thuật cho hoạt động KHCN lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn còn thiếu, chưa đồng bộ; công nghệ phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông sản hiệu quả chưa cao; chất lượng nông sản hàng hóa thấp, phần lớn chỉ ở dạng sơ chế, giá trị gia tăng thấp; mức hỗ trợ cho doanh nghiệp nông nghiệp còn thấp, chưa đủ sức hấp dẫn đầu tư cũng như chưa bảo vệ được doanh nghiệp trước những rủi ro… Mặt khác, Quảng Bình là tỉnh còn nhiều khó khăn, ngân sách hạn chế, việc chi cho hoạt động KHCN chưa đáp ứng được nhu cầu; công tác quản lý, chỉ đạo thực hiện còn thiếu chặt chẽ; hoạt động KHCN chưa bám sát các vấn đề căn bản, cấp thiết của địa phương, chưa thực sự gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.

Thời gian tới, thiết nghĩ, Trung ương cần sớm hoàn thiện hệ thống chính sách quản lý hoạt động KHCN; khuyến khích phát triển các doanh nghiệp KHCN; xây dựng hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn hóa Việt Nam đối với các công nghệ, sản phẩm nghiên cứu chuyển giao; ưu tiên và hỗ trợ ngân sách sự nghiệp KHCN cho các chương trình, dự án thuộc lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tại Quảng Bình. Đối với tỉnh cũng sẽ có chiến lược đào tạo, nâng cao trình độ và phân bổ biên chế hợp lý cho cán bộ khuyến nông ở các địa phương, nhất là mạng lưới cán bộ khuyến nông ở các xã, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá trình chuyển giao, ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp.

N.Q