Xác định vấn đề môi trường - cảnh quan là yếu tố cốt lõi để phát triển nông thôn bền vững, các sở, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện nội dung môi trường thuộc tiêu chí Môi trường và An toàn thực phẩm trong xây dựng nông thôn mới; tổ chức lồng ghép nguồn vốn hỗ trợ cho các địa phương và người dân trong việc xây dựng công trình xử lý môi trường nông thôn với các hoạt động xây dựng, duy tu, bảo dưỡng công trình cấp nước tập trung; xây dựng nhà tiêu, chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh; xây dựng lò đốt rác tập trung, lò đốt rác hộ gia đình; cung cấp công cụ, phương tiện thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt...

Bên cạnh đó, toàn tỉnh đã đầu tư, nâng cấp, sửa chữa 117 hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung với tổng công suất thiết kế 42.743 m3/ngày-đêm, cấp nước sinh hoạt cho khoảng 408.742 người; khôi phục 25 công trình cấp nước nông thôn tập trung bị hư hỏng, xuống cấp; hỗ trợ đấu nối hàng chục km ống nước sinh hoạt tới các hộ dân vùng khó khăn... góp phần đảm bảo vệ sinh, hạn chế sự lây lan dịch bệnh, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh tế và điều kiện sống của người dân. Đặc biệt, các công trình cấp nước nông thôn tập trung bị hư hỏng, xuống cấp đã được khôi phục, hoạt động trở lại, đảm bảo công suất thiết kế, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt ngày càng cao của người dân. Đến nay, 180.405/195.180 hộ dân nông thôn sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh, chiếm tỷ lệ 92,43%; 66.911/195.180 hộ sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung, chiếm tỷ lệ 34,28%.

Mặt khác, công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt đã được quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể và Nhân dân nên đạt được kết quả đáng khích lệ. Tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải bình quân chung của cả tỉnh đạt khoảng 77,4%, trong đó: Thành phố Đồng Hới 94,2%; huyện Lệ Thủy 81,8%; huyện Quảng Ninh 75%; huyện Bố Trạch 67,7%; thị xã Ba Đồn 82%; huyện Quảng Trạch 72,7%; huyện Tuyên Hóa 67,5% và huyện Minh Hóa 59,3%. Cùng với đó, việc triển khai, áp dụng các mô hình thu gom, xử lý rác thải đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại địa phương. Điển hình như mô hình thu gom, xử lý rác tại hộ gia đình nhằm tăng hiệu quả công tác phân loại rác tại nguồn, giảm đáng kể lượng rác thu gom, vận chuyển đưa đi xử lý; mô hình lò đốt rác đã góp phần xử lý rác, giải quyết được một phần bức bách về ô nhiễm môi trường do rác thải gây ra...

Ngoài ra, tỉnh cũng đã ban hành nhiều chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ phát triển chăn nuôi quy mô lớn gắn với quy hoạch, xây dựng hệ thống xử lý chất thải, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường theo quy định, góp phần giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường do ô nhiễm từ chất thải chăn nuôi. Các sở, ngành, địa phương hướng dẫn thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng trên địa bàn, nhiều mô hình ở các huyện Quảng Trạch, Lệ Thủy, Bố Trạch… đã bước đầu hoạt động hiệu quả với 03 - 05 thùng chứa rác ở vị trí gần các tuyến đường nội đồng và ở những đoạn mương, kênh trên đồng ruộng để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân thu gom. Đặc biệt, UBND tỉnh phát động phong trào toàn dân thu gom rác thải và phong trào chống rác thải nhựa được triển khai trên phạm vi toàn tỉnh từ tháng 8/2019... Những hoạt động trên đã góp phần nâng cao nhận thức và hiệu quả bảo vệ môi trường của toàn dân nói chung và khu vực nông thôn nói riêng.

Tuy nhiên, công tác xã hội hóa trong thực hiện tiêu chí môi trường ở một số địa phương hiệu quả chưa cao, không huy động được nguồn lực và sự tham gia tích cực của người dân. Một số địa phương còn tâm lý thụ động trong việc quản lý, xử lý các vấn đề môi trường phát sinh trên địa bàn, chưa chú trọng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm theo thẩm quyền. Công tác quản lý chất thải rắn tại nhiều địa phương còn bất cập, đặc biệt là khu vực nông thôn, miền núi. Việc bố trí nguồn lực cho hoạt động thu gom, xử lý rác thải còn hạn chế nên tỷ lệ thu gom xử lý rác thải tại một số huyện còn thấp. Hạ tầng môi trường chưa đáp ứng được yêu cầu...

Trong giai đoạn 2021 - 2025, các cấp, các ngành và địa phương xác định tiếp tục xay dựng chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường trong xử lý rác thải; ban hành cơ chế hỗ trợ cơ sở chăn nuôi lợn có quy mô 300 con trở lên đầu tư hoàn thiện công trình xử lý môi trường đạt quy chuẩn; thu hút doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư các công nghệ cao ứng dụng trong vận hành xử lý chất thải chăn nuôi nhằm hạn chế ô nhiễm; tăng cường đầu tư kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường, cấp nước sinh hoạt nông thôn, nhất là việc thu gom, xử lý chất thải; triển khai mô hình đồng bộ hóa trang thiết bị từ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt kết hợp với tăng cường công tác quản lý thực hiện mô hình, đem lại hiệu quả thiết thực.

Mặt khác, các ngành, địa phương tăng cường đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường và xử lý ô nhiễm môi trường (chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, nước thải sinh hoạt khu dân cư); tích cực chuyển giao các ứng dụng cho địa phương; có chính sách đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ môi trường để nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường từ cấp tỉnh đến huyện, xã; tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức người dân trong thực hiện các giải pháp về bảo vệ môi trường tại khu dân cư và trong đời sống hàng ngày...

Mai Anh