Trên cơ sở các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 - 2020 và các văn bản, quy định khác của Bộ, ngành Trung ương, Chương trình hành động của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch để triển khai, đôn đốc thực hiện. Việc quán triệt, phổ biến văn bản của Trung ương và địa phương đã được quan tâm thực hiện thông qua hệ thống văn bản hành chính, hội nghị quán triệt, triển khai văn bản, tập huấn... Qua đó, nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp và người dân đã có bước chuyển tích cực; năng lực điều hành thực hiện Chương trình được nâng cao; từng bước thay đổi nhận thức, tạo cho người dân có ý thức vươn lên thoát nghèo.

Theo chức năng, nhiệm vụ được giao, các sở, ngành, đơn vị đã phối hợp với địa phương triển khai thực hiện một số chính sách, hợp phần của Chương trình. Các huyện, thị xã, thành phố và xã, phường, thị trấn cũng gắn Chương trình giảm nghèo với một số chương trình phát triển kinh tế - xã hội trọng tâm, trọng điểm, đồng thời xác định đó là một trong những chương trình ưu tiên hàng đầu trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Sau hơn 04 năm thực hiện Chương trình, toàn tỉnh có 28.391 hộ thoát nghèo, 1.415 hộ tái nghèo, 5.286 hộ phát sinh nghèo, đưa hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 34.083 hộ, chiếm 14,42% đầu năm 2016 xuống còn 12.393 hộ, chiếm 4,98% cuối năm 2019 (giảm 21.690 hộ nghèo, tương đương 9,44%, bình quân mỗi năm giảm 2,36%), trong đó giảm được 722 hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt, trên toàn địa bàn có 39.250 hộ thoát cận nghèo, 5.295 hộ tái cận nghèo, 20.709 hộ phát sinh cận nghèo, đưa hộ cận nghèo toàn tỉnh giảm từ 29.859 hộ, chiếm 12,64% đầu năm 2016 xuống còn 16.613 hộ, chiếm 6,67% cuối năm 2019 (giảm 13.246 hộ cận nghèo, tương đương 5,97%, bình quân mỗi năm giảm 1,5%). Đến nay, địa phương cũng đã giảm 10 xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 50% trở lên còn 04 xã gồm Trọng Hóa, Dân Hóa (huyện Minh Hóa), Thượng Trạch, Tân Trạch (huyện Bố Trạch) và 07 xã gồm Quảng Trung (thị xã Ba Đồn), Quảng Văn (huyện Quảng Trạch), Duy Ninh, Hiền Ninh (huyện Quảng Ninh), Hồng Thủy, Hưng Thủy (huyện Lệ Thủy), Hóa Hợp (huyện Minh Hóa) và 03 thôn là thôn Tân Hóa, Lạc Hóa (xã Mai Hóa), thôn Thanh Tiến (xã Tiến Hóa) thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn, đạt xã nông thôn mới.

Theo báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, tỷ lệ hộ nghèo bình quân mỗi năm giảm 2,36% (đạt 118%); tỷ lệ hộ nghèo của các xã đặc biệt khó khăn bình quân mỗi năm giảm 7,49% (đạt 187,25%). Hiện, toàn tỉnh có 06 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, 01 xã và 03 thôn đặc biệt khó khăn vùng dân tộc miền núi thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn (đạt 90% kế hoạch). Đặc biệt, hàng năm, toàn tỉnh có 100% số hộ có khả năng sản xuất kinh doanh có nhu cầu được vay vốn tín dụng ưu đãi theo quy định; 100% người nghèo được cấp Thẻ Bảo hiểm Y tế, 90% hộ gia đình cận nghèo tham gia Bảo hiểm Y tế theo quy định; 100% học sinh, sinh viên thuộc hộ nghèo được miễn giảm học phí, các khoản đóng góp, vay vốn tín dụng ưu đãi theo quy định; 100% học sinh ở vùng bị ảnh hưởng của sự cố môi trường biển không thu học phí có thời hạn theo quy định của UBND tỉnh và Chính phủ; 100% cán bộ, công chức cấp xã được tập huấn về các văn bản mới, quy trình rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo và quy trình lập kế hoạch giảm nghèo hàng năm; 100% trưởng thôn/bản được tập huấn về quy trình rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Bên cạnh đó, trong những năm qua, tỉnh cũng thực hiện việc quản lý, sử dụng kinh phí Chương trình đảm bảo theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của các Bộ, ngành Trung ương. Mặc dù nguồn vốn Trung ương hỗ trợ hàng năm còn ít, chưa đáp ứng được nhu cầu so với mục tiêu đặt ra nhưng địa phương đã bám sát mục tiêu cơ bản để bố trí nguồn vốn phù hợp. Vấn đề quản lý nguồn vốn Chương trình thực hiện cơ bản đảm bảo theo quy định. Việc phân bổ kinh phí hàng năm cơ bản đảm bảo theo nguyên tắc, tiêu chí, định mức...

Tuy nhiên, tỷ trọng bố trí vốn hàng năm chủ yếu là đầu tư cơ sở hạ tầng; vốn sự nghiệp để hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập chiếm tỷ lệ thấp trong tổng số vốn được bố trí, do đó chưa tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về thu nhập, nâng cao đời sống của người dân. Việc phân bổ kinh phí thực hiện Chương trình theo tiêu chí, định mức quy định nên việc bố trí kinh phí còn bình quân, dàn trải, chưa ưu tiên bố trí vốn tập trung cho địa bàn khó khăn hoặc trọng điểm. Quảng Bình là tỉnh nghèo, ngân sách hàng năm thu không đủ chi, chủ yếu dựa vào cân đối của Trung ương, nguồn lực thực hiện Chương trình MTQG giảm nghèo chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ từ ngân sách Trung ương nên việc đầu tư cho công tác giảm nghèo chưa đáp ứng yêu cầu đề ra…

Nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về công tác giảm nghèo ở các vùng nghèo, đồng thời góp phần thu hẹp khoảng cách chênh lệch về mức sống thành thị và nông thôn giữa các vùng, dân tộc và nhóm dân cư, thời gian tới, tỉnh đề xuất, kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương tăng tỷ trọng kinh phí sự nghiệp Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững hàng năm trong tổng kinh phí hỗ trợ của Nhà nước để thực hiện tuyên truyền, hỗ trợ sinh kế, hỗ trợ phát triển sản xuất, nhân rộng mô hình giảm nghèo và hỗ trợ xuất khẩu lao động cho người dân, qua đó tạo việc làm thường xuyên, thu nhập ổn định để hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo - giải pháp quan trọng nhất giúp giảm nghèo bền vững và hạn chế tái nghèo.

Cùng với đó, địa phương đề xuất việc giao quyền phân bổ vốn từng dự án, tiểu dự án (bao gồm cả tỷ lệ vốn đầu tư, sự nghiệp) từ nguồn hỗ trợ của Trung ương cho tỉnh để chủ động trong việc phân bổ cho từng tiểu dự án phù hợp với nhu cầu thực tế trong từng năm, từng giai đoạn cũng như giao thẩm quyền cho địa phương quyết định mức hỗ trợ, đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình…

Minh Huyền