Tính đến hết năm 2020, toàn tỉnh có 117 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung với tổng công suất khai thác khoảng 42.743m3/ngày-đêm đảm nhận nhiệm vụ cấp nước sinh hoạt cho 74.396 hộ dân (chiếm tỷ lệ 38,47%), có khoảng 108.693 hộ dân sử dụng nước từ các công trình cấp nước nhỏ lẻ (chiếm tỷ lệ 56,20%), khoảng 10.300 hộ dân chưa có nước hợp vệ sinh để sử dụng (chiếm tỷ lệ 5,33%).

Theo kết quả đánh giá Bộ chỉ số nước sạch năm 2020, tổng số người dân nông thôn được sử dụng nước sạch của tỉnh là 97.075 hộ, trong đó sử dụng từ công trình cấp nước tập trung 63.949 hộ, chiếm 33,07%; sử dụng từ công trình cấp nước nhỏ lẻ hộ gia đình 33.126 hộ, chiếm 17,13%. Trong năm, tổng số người dân được cấp nước hợp vệ sinh tăng thêm 4.695 hộ/16.850 người; số người dân được cấp nước sạch tăng thêm 7.429 hộ/26.662 người.

Để có được kết quả đó, UBND tỉnh đã tích cực chỉ đạo các sở, ngành, địa phương triển khai các giải pháp để nâng cao năng lực quản lý vận hành, cải tạo sửa chữa công trình kém bền vững, không hoạt động, trong đó điều chuyển một số công trình từ UBND các xã sang cho Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn quản lý theo Đề án “Nâng cao hiệu quả khai thác, vận hành và sử dụng bền vững các công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung”; tổ chức tập huấn quản lý, vận hành công trình cấp nước tập trung nông thôn cho đội ngũ cán bộ, nhân viên quản lý vận hành các công trình cấp nước tập trung; ưu tiên nguồn vốn đầu tư cải tạo, sửa chữa, nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước tập trung hoạt động kém bền vững, đặc biệt chú trọng nâng cao chất lượng nước. Đối với các công trình cấp nước nhỏ lẻ, tỉnh cũng huy động các nguồn lực hỗ trợ người dân thiết bị xử lý nước sinh hoạt hộ gia đình; vận động các hộ dân đấu nối sử dụng nước sạch từ các công trình cấp nước sạch trong khu vực… Hiện nay, tỉnh đang tiến hành lấy dữ liệu của các đơn vị có liên quan phục vụ cho việc Xây dựng Quy chuẩn kỹ thuật địa phương về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt.

Tuy nhiên, với tỷ lệ 33,07% số hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch từ các công trình cấp nước tập trung thì tỉnh Quảng Bình còn thấp hơn nhiều so với bình quân cả nước. Phần lớn các công trình đã được xây dựng từ lâu, dây chuyền công nghệ xử lý nước lạc hậu, địa phương là vùng địa lý thường xuyên bị ảnh hưởng tiêu cực của thiên tai (lũ, bão, hạn hán, xâm nhập mặn,...) và một phần do năng lực đội ngũ quản lý công trình còn yếu kém (chủ yếu các công trình có quy mô nhỏ do các xã, thôn quản lý) dẫn đến sự xuống cấp, hư hỏng các công trình ngày càng tăng. Cũng theo kết quả đánh giá bộ chỉ số nước sạch năm 2020, trong tổng số 117 công trình thì hoạt động bền vững có 33 công trình, chiếm tỷ lệ 28 %; tương đối bền vững có 27 công trình, chiếm tỷ lệ 23%; kém bền vững có 27 công trình, chiếm tỷ lệ 23%; không hoạt động có 30 công trình 26%.

Từ các số liệu đánh giá thực trạng đó cho thấy nhu cầu về nước sạch của người dân nông thôn Quảng Bình vẫn đang ngày càng cấp thiết, cần có sự quan tâm mạnh mẽ hơn nữa từ các cấp, các ngành và sự nỗ lực của các đơn vị cấp nước. Để nâng cao chất lượng nước sinh hoạt nông thôn, đảm bảo nguồn nước sạch cho người dân nông thôn sử dụng ổn định, nâng cao tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng nước sạch trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, địa phương mong muốn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ưu tiên bố trí nguồn kinh phí từ ngân sách Trung ương, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, đặc biệt ưu tiên bố trí vốn viện trợ không hoàn lại cho các tỉnh khó khăn như Quảng Bình để đầu tư xây dựng các công trình cấp nước sạch nông thôn quy mô liên xã/huyện, đảm bảo công nghệ xử lý nước đạt Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt/ăn uống.

Bên cạnh đó, Bộ cần tăng nguồn kinh phí cho Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới để đảm bảo kinh phí đầu tư sửa chữa, khôi phục các công trình cấp nước tập trung bị hư hỏng, xuống cấp, chất lượng nước không đạt tiêu chuẩn; sửa chữa, nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước tập trung hoạt động kém hiệu quả; mở rộng mạng lưới cấp nước đối với các công trình có tiềm năng khai thác nguồn nước sạch; huy động nhiều nguồn vốn hỗ trợ khác đầu tư xây dựng mới, sửa chữa các công trình cấp nước nông thôn tập trung; bố trí kinh phí hàng năm để thực hiện biện pháp phòng, chống thiên tai trong lĩnh vực cấp nước sạch nông thôn như: Sửa chữa kịp thời các công trình cấp nước bị hư hỏng do lũ lụt, sạt lở đất gây ra; cấp nước kịp thời cho người dân khi hạn hán thiếu nước sinh hoạt, xâm nhập mặn...

N.Q