Tuy nhiên, sau khi sáp nhập, các trung tâm Giáo dục thường xuyên, Kỹ thuật hướng nghiệp và Dạy nghề thành Trung tâm giáo dục - dạy nghề cấp huyện còn bất cập, khó khăn như một số Trung tâm vẫn chưa bố trí đủ số lượng cán bộ quản lý và giáo viên GDNN; thiếu giáo viên cơ hữu, nhất là giáo viên dạy nghề, chất lượng và năng lực giảng dạy theo hướng tích hợp của nhà giáo GDNN còn nhiều hạn chế. Hệ thống cơ sở GDNN trên địa bàn sắp xếp chưa phù hợp, phần lớn là trường công lập; tổ chức bộ máy của các trường còn cồng kềnh, chưa tin gọn, chất lượng, hiệu quả đào tạo chưa cao; cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa đồng bộ, diện tích thực hành, thực tập, thí nghiệm của một số trường trung cấp, cao đẳng chưa đạt chuẩn; tỉnh chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp, tư nhân hoặc có vốn đầu tư nước ngoài tham gia hoạt động GDNN. Chất lượng đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động, năng suất lao động thấp; trình độ ngoại ngữ, tin học và các kỹ năng mềm khác như: tác phong lao động công nghiệp, kỹ luật lao động, khả năng làm việc theo tổ, nhóm, còn nhiều hạn chế. Quảng Bình còn thiếu các cơ chế, chính sách khuyến khích người lao động tham gia học nghề, nên nguồn nhân lực kỹ thuật có tay nghề vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của doanh nghiệp về cả số lượng và chất lượng.

Nguyên nhân là do nguồn ngân sách của tỉnh còn hạn chế nên kinh phí đầu tư cho sự nghiệp GDNN chủ yếu là nguồn ngân sách Trung ương; chưa huy động được nguồn xã hội hóa hỗ trợ cho GDNN. Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, sử dụng lao động không nhiều, thời gian ngắn, không có kế hoạch đầu tư đào tạo cho lao động để sử dụng lâu dài. Số lượng các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực GDNN còn ít do không đầu tư đáp ứng theo được quy định về điều kiện hoạt động trong lĩnh vực GDNN. Giáo dục nghề nghiệp mang tính bao cấp, có chế độ hỗ trợ thì người học mới đi học, sự đầu tư công nghệ, cơ sở vật chất chưa phù hợp và kịp thời theo nhu cầu. Hạ tầng chưa đáp ứng được so với nhu cầu sử dụng thực tế...

Dự báo cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư làm chuyển dịch cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế, những ngành nghề truyền thống sử dụng nhiều lao động sẽ dần mất đi, đồng thời xuất hiện những ngành nghề mới; thị trường lao động phân hóa mạnh mẽ, lao động giá rẻ không còn là lợi thế cạnh tranh, nhu cầu sử dụng lao động kỹ năng thấp ngày càng giảm; nhu cầu về lao động có trình độ và kỹ năng cao ngày càng cấp thiết; cạnh tranh về nguồn nhân lực sẽ diễn ra ngày càng gay gắt, tạo áp lực tuyển dụng, phát triển nguồn nhân lực của tỉnh. Ngoài ra nhu cầu lao động có tay nghề cao trong các lĩnh vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ ngày càng lớn, đặc biệt là lực lượng lao động có tay nghề cao làm việc trong các khu công nghiệp, doanh nghiệp. Vì vậy, cần phải tăng cường đào tạo, trang bị kỹ năng nghề ở nhiều trình độ khác nhau cho lực lượng lao động chuyển đổi nghề và nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động. Phát triển GDNN phải được coi là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh Quốc gia trong tình hình mới.

Theo đó, giai đoạn 2021 - 2030, tỉnh sẽ xây dựng hệ thống GDNN theo hướng mở, linh hoạt, gắn với phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch các ngành, sự phân bố các khu công nghiệp của tỉnh; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao cho tỉnh, tỉnh, thành phố lân cận và quốc tế; đẩy mạnh xã hội hóa công tác GDNN; đầu tư và nâng cấp hệ thống cơ sở GDNN, chú trọng đào tạo, phát triển đội ngũ nhà giáo, đổi mới chương trình đào tạo, tạo bước đột phá về chất lượng đào tạo. Được biết mô hình GDNN mở, linh hoạt được áp dụng thành công ở nhiều Quốc gia nhằm cải cách và thúc đẩy tính thích ứng của giáo dục nghề nghiệp với thị trường việc làm. Mục tiêu phát triển hệ thống GDNN mở là dỡ bỏ mọi rào cản về pháp lý, kỹ thuật, tài chính để tạo điều kiện thuận lợi, công bằng và bình đẳng cho tất mọi người về cơ hội tiếp cận với các dịch vụ đào tạo nghề, bao gồm việc học nghề, khởi nghiệp, có việc làm.

Bình quân mỗi năm các các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh tuyển sinh 17.000 người. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2030 đạt 75%, trong đó đào tạo có bằng, chứng chỉ 36%. Giai đoạn 2031 - 2040, bình quân mỗi năm, các các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh tuyển sinh 18.000 người. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2040 đạt 85%, trong đó đào tạo có bằng, chứng chỉ 45%. Giai đoạn 2041 - 2050, bình quân mỗi năm, các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh đào tạo 18.500 người. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2050 đạt 95%, trong đó đào tạo có bằng, chứng chỉ 60%. Chất lượng và hiệu quả đào tạo phải nâng lên, phấn đấu ít nhất 90% người học sau khi tốt nghiệp có việc làm theo đúng nghề, trình độ đào tạo hoặc làm việc có năng suất, thu nhập cao hơn sau đào tạo.

Đối với hệ thống cơ sở GDNN công lập sẽ phải đảm bảo quy mô, cơ cấu, hợp lý về ngành nghề, trình độ đào tạo, chuẩn hóa, hiện đại hóa, có phân tầng chất lượng; củng cố, phát triển quy mô các cơ sở GDNN công lập, không thành lập thêm cơ sở mới, đến năm 2025, 100% các trường cao đẳng công lập thuộc tỉnh thực hiện tự chủ chi thường xuyên; tăng cường đầu tư cho các trường có nghề trọng điểm của tỉnh để thực hiện đào tạo lực lượng lao động có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu xu thế, phát triển 01 trường cao đẳng công lập trở thành một trong nhóm 70 trường cao đẳng chất lượng cao của cả nước; sáp nhập một số Trung tâm GDDN vào các Trường cao đẳng công lập.

Riêng với hệ thống cơ sở GDNN ngoài công lập, tỉnh phát triển mạng lưới các cơ sở GDNN ngoài công lập đáp ứng nhu cầu học nghề, chuyển đổi nghề của Nhân dân theo hướng khuyến khích, hỗ trợ việc thành lập, đầu tư mới các cơ sở GDNN, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề, đăng ký hoạt động giáo dục; mỗi huyện, thị xã, thành phố bố trí quỹ đất tối thiểu từ 02 - 04 ha để thu hút đầu tư cơ sở GDNN ngoài công lập; phấn đấu trong giai đoạn 2021 - 2030 thu hút đầu tư thêm ít nhất 04 cơ sở GDNN ngoài công lập đi vào hoạt động; giai đoạn 2021 - 2030, duy trì trên địa bàn tỉnh tối thiểu có 20 cơ sở GDNN do tỉnh quản lý, trong đó có 12 - 14 cơ sở GDNN công lập và 06 - 08 cơ sở GDNN ngoài công lập.

Phương hướng phát triển đến 2050, tỉnh sẽ rà soát, thu hẹp đầu mối các cơ sở GDNN công lập còn 02 - 03 trường cao đẳng và 03 - 04 trung tâm GDNN công lập thuộc tỉnh, khuyến khích xã hội hóa các cơ sở GDNN, tạo điều kiện khuyến khích doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư thành lập các cơ sở GDNN hoặc tham gia hoạt động GDNN; đa dạng hóa ngành nghề đào tạo theo nhu cầu của xã hội; tiếp tục đầu tư cho các trường có nghề trọng điểm của tỉnh để thực hiện đào tạo lực lượng lao động có chất lượng cao theo tiêu chuẩn thế giới và khu vực ASEAN. Dự kiến trên địa bàn tỉnh tối thiểu có 23 cơ sở GDNN, trong đó có 06 - 07 cơ sở GDNN công lập và 15 - 16 cơ sở GDNN ngoài công lập.

Để đạt các mục tiêu đề ra, trong thời gian tới, Quảng Bình từng bước tái cấu trúc lại mạng lưới cơ sở GDNN theo hướng giảm đầu mối, tăng quy mô tuyển sinh; khuyến khích thành lập cơ sở GDNN tư thục và cơ sở GDNN có vốn đầu tư nước ngoài; tập trung huy động các nguồn lực đầu tư, hỗ trợ công tác GDNN từ các Chương trình Mục tiêu Quốc gia, chương trình, dự án khác; đào tạo theo nhu cầu của người học, thế mạnh và định hướng phát triển của địa phương; xây dựng chính sách tạo điều kiện cho doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thành lập cơ sở GDNN; khuyến khích huy động sự tham gia của doanh nghiệp trong đào tạo nghề nghiệp, đóng góp kinh phí đào tạo khi tiếp nhận lao động đã qua đào tạo; đầu tư đồng bộ cơ sở vật chất, thiết bị theo ngành nghề và trình độ đào tạo, đảm bảo có đủ thiết bị theo danh mục tối thiểu quy định; quản lý quá trình đào tạo và chuẩn hóa các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục nghề nghiệp; thường xuyên thực hiện tự đánh giá và mời các trung tâm kiểm định tiến hành đánh giá độc lập theo tiêu chuẩn Quốc gia.

Ngoài ra, tỉnh cũng sẽ xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động, dự báo nguồn nhân lực của địa phương và cả nước để xây dựng, triển khai kế hoạch đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm; đẩy mạnh liên kết giữa gia đình - nhà trường - doanh nghiệp trong tuyển sinh, tổ chức đào tạo, thực hành thực tập và giải quyết việc làm sau tốt nghiệp; hình thành hệ thống hướng nghiệp, tư vấn về GDNN tại các trường THCS, THPT và các cơ sở GDNN; huy động chuyên gia giỏi tại các doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình đào tạo, trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn thực hành, thực tập cho học sinh, sinh viên; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, kêu gọi vốn đầu tư nước ngoài thành lập trường cao đẳng có vốn đầu tư nước ngoài; liên kết đào tạo giữa trường cao đẳng, trường trung cấp trong tỉnh với các cơ sở đào tạo nghề của các nước phát triển để đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng thị trường lao động trong nước và xuất khẩu lao động có tay nghề; khuyến khích cơ sở GDNN công lập hợp tác, liên doanh, liên kết với cơ sở ngoài công lập; chuyển đổi một số đơn vị sự nghiệp công lập sang ngoài công lập ở những nơi có điều kiện phù hợp; tiếp tục thực hiện các giải pháp đột phá mạnh mẽ, phát triển và đổi mới GDNN, trọng tâm là hiện đại hóa, thực hiện chuyển đổi số và đổi mới phương thức đào tạo, nâng cao chất lượng GDNN, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên và cán bộ quản lý các cấp; chú trọng nâng cao chất lượng đầu ra...

PV Hồng Mến