Ngay khi Thông tư số 51/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường được ban hành, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức tập huấn phổ biến cho các đối tượng là Chủ tịch UBND các xã, phường, cán bộ địa chính xã, phường, cán bộ làm công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản tại Phòng Tài nguyên và Môi trường các huyện, thị xã, thành phố, tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản trên địa bàn. Qua đó đã tạo được sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Tài nguyên và Môi trường nói riêng và Nhân dân trong tỉnh nói chung, từng bước nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật, sử dụng hợp lý, tiết kiệm các nguồn tài nguyên, cùng chung tay bảo vệ tài nguyên khoáng sản, đưa công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên, khoáng sản ngày dần đi vào nề nếp và có hiệu quả. Song song với công tác phổ biến pháp luật và hướng dẫn thực hiện, Sở Tài nguyên và Môi trường còn tham mưu UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo trong công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về hoạt động khoáng sản cũng được thực hiện thường xuyên, có hiệu quả. Các cơ quan chức năng đã thanh tra tập trung vào việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động khoáng sản, trong giấy phép thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản, kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là thanh tra về hoạt động khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi trái phép trên địa bàn; kiên quyết xử lý những bến bãi lập sai quy định để lợi dụng tiêu thụ cát, sỏi trái phép, không rõ nguồn gốc. Từ năm 2015 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức và phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương tiến hành 06 cuộc thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khoáng sản, 05 cuộc thanh tra trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với các huyện, thành phố, 03 cuộc kiểm tra theo kế hoạch và hàng trăm cuộc kiểm tra đột xuất về việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động khoáng sản của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có các cuộc thanh tra, kiểm tra, giám sát của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Đoàn kiểm tra của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Qua thanh tra cho thấy hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản tại các đơn vị đã dần đi vào nề nếp, việc lập và hoàn thiện các hồ sơ trong khai thác khoáng sản được quan tâm thực hiện. Các đơn vị được cấp phép khai thác đã có nhiều cố gắng trong việc đầu tư máy móc, thiết bị nhằm khai thác, chế biến khoáng sản ngày một hiệu quả; công tác bảo vệ môi trường từng bước được chú trọng quan tâm, đã có những giải pháp để giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản. Đa số các đơn vị đã thực hiện chương trình quan trắc giám sát chất lượng môi trường định kỳ hàng năm theo đúng quy định; việc quản lý, sử dụng đất tại các khu vực khai thác mỏ về cơ bản tuân thủ theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, qua thanh tra, kiểm tra cũng đã phát hiện các vi phạm như: Khai thác cát lòng sông, cát san lấp không có giấy phép; mua bán, vận chuyển, tiêu thụ và tàng trữ cát, sỏi là vật liệu xây dựng thông thường không có nguồn gốc hợp pháp, lập bến bãi tập kết cát sỏi trái phép; khai thác khoáng sản vượt so với công suất được phép khai thác... Qua đó đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính hàng trăm trường hợp, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính và truy thu lợi nhuận thu với số tiền trên 16,65 tỷ đồng. Tất cả kết luận thanh tra, kiểm tra đều có kế hoạch kiểm tra việc khắc phục sai phạm, sau kiểm tra có báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo các đơn vị được Thanh tra, các ngành, đơn vị có liên quan để theo dõi đôn đốc và hướng dẫn thực hiện thanh tra theo kế hoạch.

Nhìn chung, công tác kiểm tra, thanh tra hoạt động khoáng sản theo Thông tư số 51/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường trên địa bàn tỉnh đã được thực hiện thường xuyên, có hiệu quả. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn những khó khăn, vướng mắc như: Vi phạm về bổ nhiệm Giám đốc điều hành mỏ, chậm nộp tiền thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường...; các quy định trong hoạt động khoáng sản còn nhiều bất cập, chưa cụ thể khi thực hiện khoanh định khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ; đóng cửa mỏ; đấu giá quyền khai thác khoáng sản; tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản hoặc thành phần hồ sơ cấp phép hoạt động khoáng sản chưa rõ ràng, gây khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước. Hệ thống pháp luật, văn bản hướng dẫn chuyên môn còn thiếu, chưa đồng bộ, còn nhiều bất cập do điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm. Một số quy định không phù hợp với thực tế hoặc chưa có hướng dẫn cụ thể để áp dụng, dẫn đến khó xử lý khi phát hiện sai phạm (như việc lắp đặt Camera và Trạm cân, đăng ký, đăng kiểm các tàu thuyền có gắn máy hút cát...). Kinh phí cho hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm về thăm dò, khai thác khoáng sản là khá lớn và phải thường xuyên, liên tục nhưng ngân sách địa phương còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Thời gian tới, Quảng Bình tiếp tục đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn định mức chi ngân sách cho địa phương để đảm bảo nguồn kinh phí thực hiện công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và kinh phí, phương tiện cho hoạt động kiểm tra, xử lý các vi phạm về khai thác, vận chuyển, mua bán khoáng sản trái phép; bổ sung quy định xử lý đối với hành vi vận chuyển khoáng sản trái phép (khi đang vận chuyển không có giấy tờ hợp pháp) được xử lý như hành vi khai thác khoáng sản trái phép; quy định về thủ tục hồ sơ, cấp phép hoạt động đối với loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường như cát, sỏi lòng sông, đất san lấp theo hướng đơn giản; quy định về tiêu chuẩn giám đốc điều hành mỏ đối với các mỏ làm vật liệu xây dựng thông thường, khai thác lộ thiên, không sử dụng vật liệu nổ theo hướng đơn giản, phù hợp với thực tế của địa phương, quy mô, loại khoáng sản.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức tập huấn liên quan đến công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản cho các địa phương, đồng thời hướng dẫn cách quản lý, giám sát Trạm cân, Camere, cách tính trữ lượng cát, sỏi lòng sông bồi lắng hàng năm để tránh thất thoát tài nguyên và thuận lợi trong công tác quản lý; Bộ Tài chính ban hành định mức chi ngân sách, phương tiện cho địa phương để thực hiện công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác theo quy định.

PV: N.Q