Quảng Bình nằm ở vị trí chiến lược quan trọng trên trục hành lang phát triển kinh tế Đông - Tây, nối Khu Kinh tế Cửa khẩu Cha Lo ra cảng Hòn La, có hệ thống giao thông khá đồng bộ thuận lợi cho hoạt động xuất, nhập khẩu. Thời gian qua, tỉnh đã xây dựng, ban hành nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi nhằm thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào các ngành sản xuất công nghiệp, nông nghiệp có tiềm năng, lợi thế xuất khẩu của tỉnh. Năm 2020, đã phê duyệt chủ trương đầu tư 74 dự án với tổng mức đầu tư hơn 16.580 tỷ đồng; trên địa bàn tỉnh có 25 dự án FDI được cấp Giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng ký đầu tư là 1.078,58 triệu triệu USD. Tỉnh đã cấp hơn 500 Giấy phép liên vận, tổ chức khai thác có hiệu quả các tuyến vận tải hành khách theo tuyến cố định, vận tải hành khách theo hợp đồng, du lịch, vận tải hàng hóa, đáp ứng được nhu cầu các tổ chức, cá nhân tham gia giao dịch thương mại đối lưu giữa hai nước Việt Nam - Lào.

Bên cạnh đó, nhằm tạo môi trường đầu tư, kinh doanh hấp dẫn, thuận tiện, thông thoáng, minh bạch và thân thiện cho nhà đầu tư, thu hút nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh đã nghiên cứu sửa đổi chính sách thu hút đầu tư, đào tạo, dạy nghề; cải cách hành chính, công khai hóa thủ tục, thực hiện tốt quy chế đầu tư, thủ tục giao đất, giới thiệu địa điểm, đăng ký kinh doanh một cửa liên thông, đảm bảo thủ tục thuận lợi. Tỉnh cũng hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp trên cơ sở áp dụng các giải pháp phù hợp với từng mặt hàng, từng doanh nghiệp; triển khai chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ trong sản xuất, kỹ thuật canh tác, ứng dụng các loại giống cây trồng mới cho năng suất, chất lượng cao, đổi mới công nghệ thu hoạch, sơ chế, bảo quản, chế biến nhằm tăng giá trị sản phẩm hàng hóa nông sản xuất khẩu; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng và phát triển thương hiệu, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng các bộ tiêu chuẩn quản lý chất lượng phù hợp để nâng cao tính cạnh tranh cho sản phẩm và hội nhập quốc tế. Mặt khác, tỉnh cũng chỉ đạo các tổ chức tín dụng trên địa bàn ưu tiên, đáp ứng đầy đủ, kịp thời vốn cho hoạt động xuất khẩu nói riêng và các lĩnh vực ưu tiên khác theo chủ trương của Chính phủ; triển khai, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro và đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu; tăng cường ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh doanh, xuất, nhập khẩu; chỉ đạo triển khai thủ tục hải quan điện tử theo lộ trình của ngành Hải quan, góp phần đưa thủ tục hải quan điện tử chuyển từ giai đoạn thí điểm sang giai đoạn chính thức

Cùng với nhiều chính sách của tỉnh, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng đã có nhiều cố gắng trong tìm kiếm thị trường, khai thác mặt hàng xuất khẩu của địa phương, nhất là mặt hàng truyền thống như cao su, thủy sản, phân bón, dăm gỗ… Hiện nay, thị trường xuất khẩu chủ yếu là thị trường Trung Quốc, kế đến là thị trường Hồng Kông, Hàn Quốc, Lào, Nhật Bản… Hàng hóa xuất khẩu gồm: Vật liệu xây dựng, dăm gỗ, gỗ chế biến, hàng nông sản, thủy sản, thức ăn chăn nuôi… Hàng hóa nhập khẩu chủ yếu trái cây các loại, trâu bò sống, lợn sống, gà sống, phân bón kali, gạo các loại, thạch cao, thiết bị, công nghệ sản xuất…

Mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng hoạt động xuất khẩu trên địa bàn tỉnh vẫn chưa đạt được như kỳ vọng. Đặc biệt, đầu năm 2020, dịch bệnh Covid-19 bùng phát, những tháng cuối năm mưa lũ kéo dài làm ảnh hưởng nhiều đến hoạt động xuất, nhập khẩu. Phần lớn các doanh nghiệp bắt buộc phải chuyển sang tiêu thụ tại thị trường nội địa, vì vậy tốc độ tăng trưởng không cao. Một số mặt hàng giảm mạnh như thủy sản, cao su, gỗ ván ép… Theo số liệu từ Tổng Cục Hải quan, kim ngạch xuất nhập khẩu của tỉnh giai đoạn 2016 - 2020 đạt 1.465 triệu USD, trong đó xuất khẩu đạt 521 triệu USD, nhập khẩu đạt 944 triệu USD.

Bên cạnh do ảnh hưởng của dịch bệnh và thiên tai thì cơ sở hạ tầng kỹ thuật tại các khu kinh tế, khu kinh tế cửa khẩu vẫn còn thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu của quá trình hội nhập quốc tế về kinh tế, đặc biệt là cửa khẩu phụ Cà Roòng - Noọng Ma; chưa có các trung tâm logistics quy mô được quy hoạch ở các đầu mối để kết nối các loại phương tiện vận tải trên địa bàn tỉnh, các điểm logistics chưa được đầu tư xây dựng trên các tuyến quốc lộ 1A và đường Hồ Chí Minh, nhất là tại các cảng biển của tỉnh. Do đó, làm hạn chế sự phát triển các hoạt động dịch vụ logistics và sự phát triển sản xuất, lưu thông hàng hóa, làm chậm tiêu thụ sản phẩm và giao thương hàng hóa. Thêm vào đó, hầu hết các doanh nghiệp trong tỉnh hoạt động xuất nhập khẩu với quy mô nhỏ, hạn chế về loại hình kinh doanh, chưa có nhiều hoạt động tiếp cận và mở rộng thị trường ra các nước trong khu vực và thế giới. Sản phẩm hàng hóa xuất khẩu chủ yếu vẫn là hàng thô, mặt hàng có hàm lượng công nghệ chế biến cao còn chiếm tỷ lệ thấp, chủng loại hàng hóa xuất khẩu còn đơn điệu, chưa có hàng hóa mới xuất khẩu có quy mô lớn; phần lớn các doanh nghiệp xuất khẩu đều kinh doanh theo kinh nghiệm, khả năng cạnh tranh thấp...

Giai đoạn 2021 - 2030, tỉnh sẽ tích cực triển khai Chương trình phát triển nguồn nhân lực của tỉnh, trong đó coi trọng đào tạo nhân lực phục vụ cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế về kinh tế; phổ biến kiến thức về rào cản kỹ thuật thương mại, khoa học công nghệ áp dụng trong sản xuất kinh doanh, kiến thức về thực thi quyền sở hữu trí tuệ, các tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hàng hóa; tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ, chuyên môn về sản xuất, chế biến, tìm kiếm thị trường và nghiệp vụ kinh doanh xuất nhập khẩu, thủ tục hải quan, đàm phán ký kết hợp đồng cho các tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn; tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác quản lý Nhà nước về hải quan, trong đó chú trọng công tác rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách, hệ thống pháp luật về hải quan; đẩy mạnh kiểm soát thủ tục hành chính theo hướng gọn nhẹ, giảm bớt thủ tục cho người dân và doanh nghiệp; rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách về khuyến khích, ưu đãi hỗ trợ đầu tư, phát triển thị trường vốn và tín dụng đầu tư, chính sách đất đai, phát triển nguồn nguyên liệu, nguồn nhân lực.

Bên cạnh đó, tỉnh tiếp tục rà soát, tái cơ cấu các ngành, sản phẩm, tập trung sản xuất quy mô lớn, mang tính hàng hóa đối với các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế; hỗ trợ, tư vấn các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường, tổ chức hội chợ thương mại; đầu tư xây dựng lập trung tâm logistics phục vụ xuất, nhập khẩu hàng hóa và các dịch vụ khác; triển khai ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh hàng hóa, đảm bảo yêu cầu chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn trong nước và quốc tế; thực hiện tốt các chính sách nhằm thu hút tối đa nguồn vốn FDI, ODA; đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư trong nước với các tỉnh và ngoài nước có tiềm năng đầu tư, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực như công nghiệp chế biến, nông nghiệp nông thôn...

Ngoài ra, tỉnh cũng sẽ tăng cường công tác quản lý Nhà nước về hàng hóa thiết bị, công nghệ nhập khẩu; nhất là việc hoàn thiện các quy định, quy chuẩn đối với hàng hóa thiết bị công nghệ nhập khẩu; khuyến khích, vận động thành lập các hiệp hội, đặc biệt là hiệp hội ngành hàng các sản phẩm chủ lực của tỉnh, nâng cao trách nhiệm của hiệp hội với vai trò đại diện và bảo vệ quyền lợi của hội viên, thực hiện tốt vai trò làm cầu nối giữa cơ quan quản lý Nhà nước với doanh nghiệp; nâng cao vai trò, năng lực của hiệp hội trong việc tổ chức và tham gia vào các chương trình xúc tiến thương mại, góp phần hỗ trợ công tác phát triển thị trường cho các doanh nghiệp.

PV: N.Q