Bên cạnh đó, một số đối tượng trong và ngoài tỉnh có hành vi lừa đảo, môi giới, đưa người sang Trung quốc bị ép làm việc trái phép với mức lương rất thấp tại nhà máy, xưởng tư nhân. Ngoài ra, một số đối tượng ở Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Trị vào địa bàn Quảng Bình lợi dụng sự thiếu hiểu biết, nhu cầu cần việc làm của phụ nữ dân tộc thiểu số ở vùng núi, lừa gạt đi lao động hưởng lương cao nhưng lại ép hành nghề mại dâm. Đây chính là những tiềm ẩn nguy cơ để tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi mua bán người nhằm mục đích bóc lột tình dục, sức lao động và các mục đích khác.

Số người có nguy cơ bị mua bán trên địa bàn tỉnh cũng rất cao. Toàn tỉnh có 129 trường hợp di cư trái phép sang Lào để làm ăn, 120 người đi lao động trái phép sang Anh trồng cây thuốc phiện bị trục xuất về, 300 phụ nữ hành nghề mại dâm và trẻ em bị lao động sớm. Tình hình buôn bán người chủ yếu từ các năm 2015 trở về trước có 25 đối tượng thuộc các địa phương: Thị xã Ba Đồn, huyện Quảng Trạch, huyện Bố Trạch, huyện Lệ Thủy, huyện Minh Hóa và thành phố Đồng Hới. Đến tháng 10/2019, có vụ việc 39 nạn nhân Việt Nam bị mua bán người xuất cảnh trái phép chết ở Anh trên xe Container, riêng Quảng Bình có 03 nạn nhân, trong đó: Đồng Hới 01 nạn nhân, Bố Trạch 02 nạn nhân, đã được đưa về Việt Nam và làm thủ tục hỗ trợ theo đúng quy định pháp luật.

Thời gian qua, được sự quan tâm, hướng dẫn, chỉ đạo của UBND tỉnh, các sở, ban, ngành và UBND huyện, thị xã, thành phố đã bám sát mục tiêu, yêu cầu của Đề án “Tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán”; Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Thông tin và Truyền thông, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, các địa phương… đã tích cực phối hợp trong công tác tuyên truyền phòng, chống mua bán người, tiếp nhận, xác minh, bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về.

Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh đã sử dụng các biện pháp nghiệp vụ phát hiện ở khu vực biên giới của tỉnh có 63 trường hợp kết hôn có yếu tố nước ngoài. Trong đó, 30 trường hợp là người đồng bào dân tộc Bru-Vân Kiều kết hôn không giá thú với người Lào, chưa đăng ký nhập Quốc tịch và cư trú không ổn định ở 02 bên biên giới (lúc ở Việt Nam, lúc ở Lào). Đơn vị cũng đã phát hiện 43 vụ/176 trường hợp xuất cảnh trái phép lao động thời vụ qua các nước (Trung Quốc, Đài Loan 84 trường hợp, Lào 56 trường hợp, Hàn Quốc 06 trường hợp, Úc 30 trường hợp bị lực lượng chức năng nước ngoài bắt trao trả và phát hiện ngăn chặn). Theo đó, các Đồn Biên phòng đã phối hợp với Công an, chính quyền địa phương điều tra xác minh, ngăn chặn, xử lý theo quy định, đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao ý thức cảnh giác cho Nhân dân ở khu vực biên giới. Công an tỉnh đã chỉ đạo Công an các huyện, thị xã, thành phố, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương thực hiện tốt công tác xác minh, xác định, tiếp nhận và bảo vệ nạn nhân bị mua bán, không để xảy ra tình trạng nạn nhân bị mua bán, gia đình nạn nhân bị mua bán, được giải cứu hoặc tự trở về địa phương, bị đối tượng tội phạm mua bán người đe doạ, trả thù, khi thực hiện việc cung cấp thông tin tố giác tội phạm.
Đặc biệt, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành và UBND huyện, thị xã, thành phố thực hiện hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho nạn nhân bị mua bán trở về; tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán hoặc lồng ghép thông qua hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật, hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức văn bản Luật mới, duy trì mô hình hoạt động của câu lạc bộ pháp luật; thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý… Trên cơ sở đó, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tiếp tục phối hợp với cơ quan chức năng duy trì chế độ trao đổi thông tin trong tiếp nhận, thực hiện biện pháp hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về; tập trung cao cho công tác hỗ trợ nhu cầu thiết yếu ban đầu, y tế, pháp lý, học nghề và trợ cấp khó khăn ban đầu cho nạn nhân bị mua bán trở về. Cụ thể, đã thực hiện hỗ trợ 06 điểm trên địa bàn tỉnh về trang thiết bị phục vụ cơ sở tiếp nhận ban đầu cho người bị mua bán trở về năm 2018, như: UBND xã An Thủy; Trung tâm Phục hồi chức năng trẻ em xã Hiền Ninh; Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh; Trạm Y tế Trung Trạch; UBND phường Quảng Thuận; UBND xã Quảng Đông; UBND thị trấn Quy Đạt; UBND thị trấn Đồng Lê…; tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho trên 1.700 lượt cán bộ; truyền thông nâng cao nhận thức cho trên 1.202 lượt người dân, tại các địa bàn đã từng xảy ra các vụ mua bán người; in và phát hành 110.500 tời rơi, 1.000 tờ áp phích, lắp đặt 02 cụm pano tuyên truyền về kiến thức pháp luật trong phòng, chống mua bán người; thực hiện 13 cuộc giám sát và lồng ghép giám sát với công tác phòng, chống tệ nạn xã hội, tại 08 huyện, thành phố.

Công tác phòng ngừa mua bán người được Sở Lao động- Thương binh và Xã hội lồng ghép với các chương trình xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm cho người lao động; tập trung chỉ đạo tổ chức quản lý chặt chẽ công tác giới thiệu việc làm, đưa người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài, tuyển dụng người nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo quy định Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài; chỉ đạo Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh thực hiện chặt chẽ việc cho và nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài. Năm 2014 - 2018, được sự quan tâm của Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Tổ chức Liên minh phòng, chống buôn bán người (AAT), Đại sứ quán Anh tại Việt Nam hỗ trợ tỉnh Quảng Bình và trực tiếp giao Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện thí điểm mô hình “Hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về hòa nhập cộng đồng giai đoạn 2014 - 2015”. Bước đầu triển khai hoạt động của Dự án đã tạo được sự đồng thuận cao của chính quyền địa phương, sự phấn khởi của những người được tham gia Dự án. Tổng số 32 người được hưởng lợi từ Dự án, trong đó có 10 nạn nhân bị mua bán trở về; 22 người có nguy cơ cao; nội dung dự án triển khai như trao vốn sinh kế cho 32 trường hợp tham gia mô hình với định mức là 10 triệu đồng/người và giúp những người tham gia hoạt động Dự án có điều kiện chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe của bản thân. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Bảo hiểm xã hội thành phố Đồng Hới hợp đồng mua Bảo hiểm Y tế tự nguyện cho những người được tham gia Dự án chưa có thẻ Bảo hiểm Y tế. Tháng 3/2020, Sở đã ký kết Văn bản thỏa thuận với Tổ chức World Vision International tại Việt Nam thực hiện Dự án “Đấu tranh phòng, chống mua bán người và nô lệ thời hiện đại” tại địa bàn huyện Bố Trạch và thành phố Đồng Hới, trong khuôn khổ nội dung Dự án: Tiếp cận liên ngành nhằm thay đổi hành vi, tăng cường hỗ trợ tiếp cận pháp lý và tái hòa nhập cho nạn nhân. Tháng 6/2020, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã triển khai ký kết Văn bản thỏa thuận với Dự án IOM “Đấu tranh phòng, chống mua bán người và nô lệ thời hiện đại” và triển khai 01 hội thảo chia sẻ kết quả, tham vấn về nghiên cứu đánh giá thị trường lao động với sự tham gia của đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Trung ương Đoàn TNCSHCM, Bộ, ngành liên quan và 05 tỉnh, thành phố nằm trong vùng Dự án (Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Tĩnh, Nghệ An và Quảng Bình). Nội dung chủ yếu tại hội thảo nắm nhu cầu và đánh giá thị trường lao động của tỉnh để đề xuất can thiệp phù hợp trên kết quả thực tế.

Nhờ những hành động tích cực, kịp thời, trong 05 năm qua, lực lượng chức năng đã thực hiện 100% các hoạt động trong công tác xác minh, xác định, không bỏ lọt, bỏ sót nạn nhân bị mua bán; 100% nạn nhân bị mua bán trở về đã được thực hiện các dịch vụ hỗ trợ, trợ giúp và tư vấn học nghề, tư vấn việc làm ban đầu theo quy định; 100% các trường hợp được xác định là nạn nhân đã được hưởng chế độ hỗ trợ theo quy định pháp luật; 100% cán bộ tham gia công tác hỗ trợ nạn nhân bị mua bán tái hòa nhập cộng đồng của các xã, phường, thị trấn đã được tham gia tập huấn nâng cao năng lực về tiếp nhận và triển khai dịch vụ hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, giúp nạn nhân sớm hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống.

Có thể thấy, Quảng Bình không phải là địa bàn phức tạp nạn mua bán người, chưa hình thành các điểm nóng mua bán người. Một số địa bàn có tình hình phức tạp về tệ nạn xã hội trong những năm trước đã được kiềm chế, giữ vững, ổn định về an ninh trật tự và an toàn xã hội. Tuy nhiên, số nạn nhân bị mua bán trong những năm gần đây có chiều hướng gia tăng, cùng với đặc thù của một tỉnh có cảng biển, đường Quốc lộ 1 đi qua và miền núi, giao thông đi lại cầu nối của hai miền Nam - Bắc, địa bàn quản lý rộng, dài. Đời sống, kinh tế, việc làm của người dân tại một số địa bàn vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là dân cư vùng sâu, vùng xa trung tâm, vùng đồng bào dân tộc có trình độ dân trí, nhận thức và hiểu biết pháp luật còn hạn chế, phong tục, tập quán lạc hậu, sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường… là điều kiện để tệ nạn mua bán người xảy ra, phát triển và gia tăng.

Theo đó, để từng bước ngăn chặn và đẩy lùi các hoạt động liên quan đến mua bán người, đưa người đi lao động tự do tại nước ngoài, tỉnh cần tiếp tục tăng cường sự đồng thuận trong lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội trong công tác phòng, chống mua bán người và công tác hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về; tăng cường công tác phối hợp điều tra, tiếp nhận, xác minh, xác định trong các vụ án liên quan đến mua bán người, công tác giải cứu nạn nhân bị mua bán và tiếp nhận hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về tái hòa nhập cộng đồng; triển khai thực hiện đồng bộ biện pháp, tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, kiến thức pháp luật của người dân trong công tác phòng, chống mua bán người và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về, tái hòa nhập cộng đồng. Đặc biệt là tăng cường công tác dạy nghề, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, chú trọng đào tạo nghề cho người dân tại vùng đồng bào dân tộc, vùng cao, khó khăn; tạo việc làm cho lao động nông thôn phù hợp với điều kiện của từng vùng, từng địa phương.

Hồng Mến