Cùng với đó, nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi có vai trò tích cực trong việc hỗ trợ năng lực, nhất là những dự án hỗ trợ kỹ thuật, đội ngũ cán bộ, công chức ở các ngành, các cấp trên nhiều lĩnh vực; tạo động lực trong thực hiện một số chương trình lớn về xóa đói giảm nghèo; giải quyết việc làm, nâng cao trách nhiệm của người dân đối với cộng đồng. Nhiều công trình hạ tầng kinh tế được đầu tư bằng nguồn vốn ODA như hệ thống giao thông, điện, nước, thủy lợi, trạm y tế, trường học… đã có tác động lan tỏa, kéo theo sự phát triển của từng khu vực, ngành kinh tế trên địa bàn, gia tăng trao đổi thương mại giữa các vùng miền. Nhờ vậy, cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng sản xuất công nghiệp, dịch vụ; đồng thời tạo ra nhiều việc làm, tăng nguồn thu cho địa phương cũng như cải thiện thu nhập của người dân, góp phần giảm nghèo bền vững.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tổng vốn nước ngoài và vốn đối ứng của các dự án đang thực hiện 6.911.491 triệu đồng, trong đó vốn nước ngoài 5.490.363 triệu đồng, vốn đối ứng 1.422.116 triệu đồng. Tổng vốn nước ngoài ngân sách Trung ương thuộc kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2016 - 2020 được giao cho các dự án ODA trên địa bàn tỉnh là 1.874,139 tỷ đồng, trong đó ước giải ngân đến hết năm 2020 là 1.501,892 tỷ đồng, đạt 80,01%.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hệ thống pháp luật, chính sách liên quan đến lĩnh vực ODA còn chưa đồng bộ, thiếu nhất quán; chưa có sự hài hòa thủ tục giữa Chính phủ Việt Nam và nhà tài trợ, đặc biệt là công tác mua sắm đấu thầu, quản lý tài chính... Quy định về giải ngân song song cả nguồn vốn ngân sách Trung ương cấp phát và vốn nước ngoài địa phương vay lại theo cơ chế tài chính trong nước đã ảnh hưởng đến khả năng giải ngân vốn nước ngoài của dự án. Cơ chế quản lý, phân bổ vốn chưa rõ ràng, cụ thể nên chương trình, dự án gặp khó khăn trong quá trình thực hiện. Các cơ quan đề xuất dự án còn thụ động, thiếu thông tin, lúng túng trong việc xây dựng văn kiện dự án, báo cáo khả thi; thời gian vận động, chuẩn bị dự án kéo dài. Mặt khác, những vướng mắc trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng ảnh hưởng đến tình hình giải ngân, chất lượng, tiến độ dự án đầu tư. Một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án còn thiếu kinh nghiệm về đàm phán, ký kết và quản lý hợp đồng (điều chỉnh giá, công thức tính trượt giá, thay đổi chi phí kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng…) dẫn tới xảy ra tranh chấp, khiếu nại...

Để phát huy hiệu quả trong việc thực hiện và giải ngân nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi, thời gian tới, tỉnh đề nghị Bộ, ngành Trung ương công khai, minh bạch kênh cung cấp thông tin về công tác vận động viện trợ ODA, nhà tài trợ, lĩnh vực, địa bàn ưu tiên, điều kiện cung cấp nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi của từng nhà tài trợ theo từng giai đoạn, năm tài khóa cụ thể nhằm tạo điều kiện cho địa phương nắm bắt thông tin, có cơ hội trong việc tiếp xúc với nhà tài trợ cũng như nâng cao năng lực huy động vốn ODA theo nhu cầu thực tế. Bên cạnh đó, tỉnh cũng kiến nghị vấn đề đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư phát triển, tạo sự cạnh tranh giữa các nhà tài trợ để tránh được những rủi ro suy giảm đột ngột nguồn vốn vay ODA, đồng thời giúp nâng cao vị thế đàm phán của Chính phủ Việt Nam; xử lý sớm việc điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn cho các dự án giúp tạo điều kiện giải ngân nguồn vốn; hạn chế việc phải trả khoản phí phát sinh của địa phương do kéo dài thời gian thực hiện; giải ngân nguồn vốn theo tiến độ bố trí vốn và tổng nguồn vốn được cân đối chứ không theo tỉ lệ vốn vay lại, vốn ngân sách Trung ương cấp phát…

Tin rằng, thời gian tới, với sự hỗ trợ từ nguồn vốn ODA sẽ có đóng góp một phần quan trọng vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội tỉnh, từng bước giúp tỉnh thoát nghèo vươn lên mức trung bình chung của cả nước; đồng thời thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền, tạo điều kiện giao thương trao đổi hàng hóa và phát triển kinh tế ở các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn trong tỉnh.

Minh Huyền