Theo số liệu điều tra của Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn (BOMICEN) thuộc Bộ Tư lệnh Công binh - Bộ Quốc phòng, toàn tỉnh có 151/151 xã, phường, thị trấn (chiếm 100%) bị nhiễm bom mìn với tổng diện tích bị nhiễm là 224.934,5 ha, cụ thể: Thành phố Đồng Hới 7.718,5 ha; huyện Minh Hóa 39.250,5 ha; huyện Tuyên Hóa 24.258,7 ha; huyện Quảng Trạch, thị xã Ba Đồn 19.381,6 ha; huyện Bố Trạch 38.447,3 ha; huyện Quảng Ninh 46.038,8 ha; huyện Lệ Thủy 49.839,1 ha. Trung bình mỗi m2 đất phải gánh chịu 29 kg bom đạn các loại. Số bom mìn, vật nổ chưa nổ hiện còn nằm rải rác ở hầu hết các địa phương. Có quả lộ thiên trên mặt đất nhưng đa số nằm ở độ sâu từ 0,3 - 5,0m trong lòng đất, có quả nằm sâu tới hơn 10m. Với mật độ nhiễm bom mìn quá lớn, hàng năm, nhiều vụ tai nạn bom mìn đã xảy ra trên địa bàn tỉnh. Theo thống kê từ năm 1975 đến nay, Quảng Bình có 5.847 người chết và bị thương, phần lớn nạn nhân bom mìn là lao động chính trong gia đình, nhiều nạn nhân tuy sống sót nhưng lại trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Hàng năm, tỉnh phải chi hàng trăm tỷ đồng cho cứu chữa, trợ giúp, phục hồi chức năng, đào tạo nghề và tái định cư cho nạn nhân bom mìn. Tính đến tháng 10/2019, toàn tỉnh có 30.960 người khuyết tật, trong đó 4.588 người là nạn nhân bom mìn.

Tình trạng nhiễm bom mìn đã gây tác hại đến nhiều mặt của người dân Quảng Bình như diện tích đất ở, sinh hoạt, canh tác, nuôi trồng thủy, hải sản; ô nhiễm nguồn nước... Bên cạnh đó, một số người dân ở một số địa phương đã đi dò tìm thu nhặt phế liệu, trong đó có các loại bom mìn, vật nổ về cưa, phá lấy thuốc nổ và phế liệu đem bán, dùng thuốc nổ để đánh bắt cá, hủy diệt tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường nước và gây ra những vụ mất trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình kinh tế - xã hội, đời sống, trật tự an toàn xã hội, sức khỏe cộng đồng.

Theo thống kê của các Dự án, giai đoạn 2016 - 2020, các tổ chức phi Chính phủ đã thực hiện rà phá bom mìn, vật nổ trên địa bàn tỉnh 3.179 ha, trong đó: Dự án MAG rà phá được 1.566 ha; Dự án Việt Nam - Hàn Quốc (KOICA) khảo sát, rà phá được 1.443 ha; Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh rà phá được 170 ha. Tổng số bom đạn vật nổ đã thu và xử lý là 28.194 quả bom đạn, vật nổ các loại.

Nhằm làm sạch bom mìn, vật liệu nổ, không để ảnh hưởng đến đời sống của người dân và sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương, toàn tỉnh hướng tới mục tiêu cụ thể, đó là: Giảm thiểu số vụ, số người bị tai nạn do bom mìn gây ra trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ nạn nhân bom mìn cải thiện đời sống, hòa nhập cộng đồng; đồng thời huy động mọi nguồn lực từ quốc tế, Trung ương, địa phương để triển khai hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh, góp phần xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Để đạt được mục tiêu đề ra, thời gian tới, các cấp, ngành, địa phương tiếp tục tham mưu thực hiện công tác quản lý Nhà nước về hoạt động kỹ thuật liên quan đến việc khảo sát, rà phá bom mìn trên địa bàn tỉnh; chỉ đạo, quản lý, triển khai hoạt động rà phá bom mìn được giao cho lực lượng quân sự địa phương; thu thập, quản lý, lưu trữ dữ liệu hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn trên địa bàn tỉnh; xây dựng, thực hiện quy trình ưu tiên đề xuất nhiệm vụ cho cơ quan, đơn vị, tổ chức liên quan trong hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn; khảo sát, thu thập thông tin, xây dựng đề xuất, triển khai chương trình, dự án về khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương tiến hành khảo sát, thu thập thông tin, xây dựng đề xuất dự án để vận động kinh phí tài trợ cho hoạt động khắc phục hậu quả chiến tranh trên địa bàn tỉnh; quản lý, điều phối những chương trình, dự án hợp tác quốc tế về khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh; vận động viện trợ phi chính phủ nước ngoài trong công tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh; lồng ghép hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương đề xuất, phối hợp thực hiện một số hoạt động liên quan đến hợp phần “Giáo dục phòng tránh nguy cơ bom mìn”, nhất là đối với hoạt động tuyên truyền, giáo dục phòng tránh nguy cơ bom mìn cho học sinh tại cơ sở giáo dục, trường học trong tỉnh; tăng cường công tác đối ngoại Nhân dân để kêu gọi hỗ trợ chương trình, dự án khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh; vận động tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước hỗ trợ, tài trợ triển khai các chương trình, dự án.

Ngoài ra, các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao để chủ động đề xuất, phối hợp với Sở Ngoại vụ, Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát, điều chỉnh những dự án rà phá, khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ngành, địa phương; chủ động tăng cường công tác quan hệ, vận động, thực hiện và quản lý chương trình, dự án viện trợ phi chính phủ nước ngoài trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh...

Việc giải quyết hậu quả bom mìn, vật nổ sau chiến tranh là nhiệm vụ hết sức cần thiết và là bước quan trọng đầu tiên để triển khai các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Vì vậy, việc triển khai dò tìm, xử lý bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh tại các địa phương của tỉnh sẽ mang ý nghĩa kinh tế - xã hội hết sức to lớn. Tin rằng, với các biện pháp đồng bộ đó sẽ giúp làm sạch hàng nghìn ha đất hiện còn bị nhiễm bom mìn, vật nổ để phục vụ cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội nhằm thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà.

Minh Huyền