Trong đó để kịp thời triển khai các FTA mà Việt Nam đã ký kết và có hiệu lực, tỉnh đã tăng cường tuyên truyền và phổ biến thông tin về các FTA. Cụ thể, tỉnh đã tổ chức 02 lớp bồi dưỡng kiến thức về nâng cao năng lực, kiến thức về hội nhập quốc tế và 03 hội nghị đối thoại, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho hơn 150 học viên/ lớp là cán bộ công chức, viên chức của các sở, ban, ngành và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Thông qua các lớp tập huấn nhằm giới thiệu và triển khai, phổ biến các FTA như: Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP), AFTA, AEC, EAEU, EVFTA… từ đó nâng cao nhận thức về cơ hội và thách thức của hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó có việc cam kết thực hiện các thỏa thuận kinh tế, hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và các công ước mà Việt Nam đã tham gia, phê chuẩn cho cán bộ, công chức và cộng đồng doanh nghiệp; đẩy mạnh công tác thu thập thông tin, phân tích, dự báo tình hình thị trường hàng hóa trong nước và thế giới, thông tin tuyên truyền và hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng những cam kết ưu đãi, hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác có hiệu quả các tiện ích của công nghệ thông tin và đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử vào hoạt động sản xuất, kinh doanh; phối hợp với các ngành liên quan trong việc bố trí ưu tiên nguồn lực để đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng, dịch vụ tại các khu cụm công nghiệp, các khu vực cửa khẩu.

Đặc biệt, trong năm, tỉnh đã cấp hơn 500 Giấy phép liên vận, tổ chức khai thác có hiệu quả các tuyến vận tải hành khách theo tuyến cố định, vận tải hành khách theo hợp đồng, du lịch, vận tải hàng hóa, đáp ứng được nhu cầu tổ chức, cá nhân tham gia giao dịch thương mại đối lưu giữa hai nước Việt Nam - Lào. Công tác kiểm tra, xác định xuất xứ đối với hàng hóa xuất nhập khẩu được triển khai có hiệu quả. Hầu hết các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn tỉnh đều chấp hành nghiêm túc quy định về xuất xứ theo pháp luật Việt Nam và quy tắc xuất xứ đã cam kết theo các FTA. Hàng hóa nhập khẩu từ các đối tác là thành viên của FTA đều được doanh nghiệp xuất trình chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa tương ứng tại các FTA và được hưởng ưu đãi thuế quan đúng quy định.

Số liệu hàng hóa nhập khẩu để hưởng ưu đãi đặc biệt theo FTA trong năm 2020 như: Tổng số chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) 4.759 chứng từ, trong đó C/O điện tử (C/O Mẫu D của Thái Lan) thực hiện trao đổi qua cơ chế một cửa ASEAN (ASW) là 3.767 chứng từ, chiếm tỷ lệ 79,2%; tổng số tờ khai nhập khẩu: 4.080 tờ khai; tổng kim ngạch hàng hóa nhập khẩu 263.013.108 USD. Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu: Trái cây các loại; trâu, bò sống dùng để làm thịt; than đá xuất xứ Nga; nguyên liệu, vật tư thiết bị dùng trong nhà máy sản xuất gạch men.

Bên cạnh đó, nhằm nâng cao hiệu quả công tác, các cơ quan quản lý Nhà nước trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ quản lý và chỉ đạo điều hành. Đến nay, tất cả các cơ quan hành chính Nhà nước cấp tỉnh và 08 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã ứng dụng phần mềm quản lý văn bản. Đặc biệt, Báo điện tử, Cổng Thông tin điện tử Quảng Bình, các Trang Thông tin điện tử của các sở, ban, ngành, Sàn giao dịch thương mại điện tử, Sàn giao dịch việc làm luôn được duy trì và nâng cấp đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của Nhân dân trong tỉnh và cả nước, phục vụ tốt cho đời sống người dân, cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và cho hội nhập kinh tế quốc tế.

Công tác cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh được chú trọng nhằm tạo môi trường hấp dẫn, thuận tiện, thông thoáng, minh bạch và thân thiện cho nhà đầu tư, thu hút nguồn lực để phát triển kinh tế, xã hội; đồng thời thực hiện đồng bộ các giải pháp như đẩy mạnh quảng bá hình ảnh, tiềm năng, cơ hội đầu tư của tỉnh trong và ngoài nước; tăng cường khai thác, huy động nhiều nguồn vốn để triển khai các dự án phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp, khu du lịch; công tác quy hoạch được đẩy mạnh, đi trước một bước; nghiên cứu sửa đổi chính sách thu hút đầu tư, đào tạo, dạy nghề; thực hiện cải cách hành chính, công khai hoá thủ tục, thực hiện tốt quy chế đầu tư, thủ tục giao đất, giới thiệu địa điểm, đăng ký kinh doanh một cửa liên thông, đảm bảo thủ tục thuận lợi.

Cùng với đó, tỉnh thường xuyên chỉ đạo các sở, ngành liên quan rà soát văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, tham mưu đề xuất, kiến nghị các cấp có thẩm quyền nhằm sửa đổi kịp thời những thủ tục hành chính chồng chéo, không còn phù hợp và ban hành văn bản mới rõ ràng, cụ thể, bảo đảm tính đồng bộ, minh bạch, khả thi, phù hợp với các cam kết quốc tế và tình hình thực tế địa phương; rà soát, điều chỉnh, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực của các cơ quan chuyên môn và các huyện, thị xã, thành phố theo quy định, kết quả không có văn bản quy phạm pháp luật ban hành trái với các cam kết quốc tế, hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật do UBND tỉnh ban hành đều đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi. Tỉnh đã chỉ đạo kiểm tra 24 văn bản quy phạm pháp luật do UBND tỉnh ban hành; rà soát theo chuyên đề các văn bản quy phạm pháp luật do HĐND và UBND tỉnh ban hành với Hiệp định CPTPP và EVFTA theo yêu cầu của Bộ Tư pháp...

Từ khi các FTA được ký kết và chính thức có hiệu lực, tỉnh đã nghiêm túc triển khai quy định của pháp luật liên quan đến các cam kết và tạo thuận lợi thương mại trong các FTA; tiếp tục chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác quản lý Nhà nước về hải quan, trong đó chú trọng công tác rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách, hệ thống pháp luật về hải quan; áp dụng quản lý rủi ro toàn diện, đáp ứng yêu cầu của các FTA.

Cùng với tỉnh Khăm Muộn (Lào), Quảng Bình đã phối hợp ban hành “Quyết định cho phép phương tiện cơ giới đường bộ của 02 tỉnh được vận chuyển người, hàng hóa qua Cửa khẩu Cà Roòng - Noọng Ma” và “Quyết định công bố danh mục Cửa khẩu phụ Cà Ròong - Nọong Ma được phép thực hiện hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa qua cửa khẩu”; tiến hành thủ tục pháp lý sớm triển khai thực hiện cơ chế “một lần dừng, một lần kiểm tra” giữa cặp Cửa khẩu Quốc tế Cha Lo - Na Phàu; báo cáo Chính phủ hai nước đưa Đường 12 và cặp Cửa khẩu Cha Lo - Nà Phàu vào Nghị định thư I của Hiệp định GMS-CBTA cho phép phương tiện có tay lái nghịch vào sâu nội địa Việt Nam để vận chuyển hàng hóa giữa các nước tiểu vùng sông Mê Kông (GMSCBTA). Bên cạnh đó, tỉnh cũng đã đề xuất Chính phủ hai nước Việt Nam và Lào cho phép mở các cặp cửa khẩu phụ Cà Roòng - Noọng Ma (Đường 20) và Chút Mút - Lã Vơn (Đường 16).

Ngoài ra, Quảng Bình cũng tiếp tục thực hiện Chính phủ điện tử, tăng cường cung cấp dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3,4 trong hầu hết các lĩnh vực gắn kết với triển khai Chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước; phấn đấu 100% sở, ban, ngành cấp tỉnh và UBND cấp huyện triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4.

Năm 2020, cơ sở hạ tầng thương mại dịch vụ đã được chú trọng đầu tư để phục vụ cho phát triển kinh tế nói chung và kinh tế cửa khẩu nói riêng. Tỉnh Quảng Bình đã báo cáo Bộ Giao thông vận tải đưa vào kế hoạch xây dựng, nâng cấp các tuyến Đường 12, Đường 16 và Đường 20 phía Việt Nam để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại giao thương giữa hai nước Việt Nam và Lào; đề xuất Chính phủ hai nước Việt Nam và Lào đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp các tuyến đường bộ quá cảnh giữa Quảng Bình với Khăm Muộn (Đường 12, Đường 20) và Savanakhet (Đường 16) về cả hai phía đạt tiêu chuẩn cấp III của ASEAN; phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Giao thông vận tải và các cơ quan của nước bạn Lào thực hiện Dự án Xây dựng kho ngoại quan và hệ thống đường ống dẫn dầu từ cảng biển Hòn La, tỉnh Quảng Bình sang Lào; triển khai Dự án Tuyến đường sắt nối từ Vientiane, Lào đến Vũng Áng của Việt Nam; phát triển hệ thống hạ tầng cảng biển Hòn La; nâng cấp chất lượng hệ thống logistics và tạo điều kiện thuận lợi cho nước bạn Lào sử dụng cảng biển Hòn La (thuê và sử dụng kho bãi) phục vụ xuất nhập khẩu hàng hóa; phát triển Cảng Hàng không Đồng Hới, hình thành đường bay mới từ Đồng Hới đến Lào.

Cùng với các chương trình "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", năm 2020, Quảng Bình tham gia hội nghị kết nối cung cầu hàng hóa giữa các tỉnh khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, khu vực Bắc Trung Bộ; tạo điều kiện cho doanh nghiệp các tỉnh trao đổi, tìm kiếm thị trường, giới thiệu, mua bán hàng hóa; tổ chức được 05 chương trình đưa hàng Việt về nông thôn, miền núi, hải đảo tạo thuận lợi cho thương nhân, cư dân miền núi, hải đảo, vùng dân tộc được tiếp cận và mua được sản phẩm thiết yếu phục vụ cho sản xuất, sinh hoạt, đồng thời bán được các mặt hàng nông lâm sản do người dân địa phương sản xuất ra, góp phần ổn định cuộc sống, tăng thêm thu nhập trên địa bàn…

Tuy nhiên, năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và thiên tai diễn biến phức tạp, tỉnh Quảng Bình không bố trí kinh phí riêng cho nhiệm vụ triển khai Chỉ thị số 38/CT-TTg ngày 19/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ mà kinh phí thực hiện nhiệm vụ này được lồng ghép thực hiện chung với các chương trình, nhiệm vụ như Chương trình phát triển thương mại điện tử, Chương trình công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xúc tiến thương mại, Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới và chương trình, nhiệm vụ khác của các ngành và địa phương. Hầu hết doanh nghiệp trong tỉnh hoạt động xuất nhập khẩu với quy mô nhỏ, hạn chế về loại hình kinh doanh, chưa có nhiều hoạt động tiếp cận và mở rộng thị trường ra các nước trong khu vực và thế giới. Mặt khác, các doanh nghiệp chưa chủ động trong công tác xúc tiến mở rộng thị trường. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh tham gia vào chương trình hỗ trợ của Chính phủ còn chưa nhiều do doanh nghiệp chưa chủ động tiếp cận nguồn lực phân bổ của Chính phủ để phát triển các ngành, nghề và lĩnh vực ưu tiên do thiếu thông tin, thủ tục phức tạp, nguồn hỗ trợ thấp... Nhận thức của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh về hội nhập kinh tế quốc tế còn hạn chế, chưa thực sự quan tâm đến tác động của hội nhập quốc tế dẫn đến chưa đầu tư đúng mức trong việc đổi mới công nghệ, ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng lực cạnh tranh, chưa chú trọng tiếp cận thông tin về hội nhập để xây dựng chiến lược kinh doanh lâu dài...

Những khó khăn nêu trên là thách thức không hề nhỏ nhưng cũng là động lực để Quảng Bình nỗ lực vươn lên, tiếp tục triển khai thực hiện và khai thác có hiệu quả các FTA, mang lại nhiều tác động tích cực cho nên kinh tế của địa phương trong những năm tới. Bên cạnh sự nỗ lực từ phía tỉnh thì cần có sự quan tâm của các Bộ, ngành Trung ương, hỗ trợ kinh phí để tổ chức thực hiện kế hoạch đào tạo cho đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước làm công tác hội nhập quốc tế và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hàng năm; đa dạng hóa các nguồn huy động vốn phục vụ đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng cho kinh tế - xã hội ở các khu vực nông nghiệp, nông thôn; tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia các diễn đàn xúc tiến đầu tư, xúc tiến thương mại trong và ngoài nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận về cơ chế, chính sách và quy định hội nhập quốc tế về kinh tế.

Hồng Mến